Các bác sĩ đã xem xét 3.000 bệnh nhân tiểu đường và phát hiện ra rằng hầu hết họ có bốn thói quen sau đây dễ khiến tình trạng bệnh của họ trở nên tồi tệ hơn

Nhóm nghiên cứu đã phân tích dữ liệu theo dõi của những bệnh nhân này trong vòng 5 năm và phát hiện ra rằng những bệnh nhân có tình trạng bệnh dễ xấu đi thường có một số thói quen lối sống chung. Mặc dù những thói quen này có vẻ bình thường, nhưng chúng có thể là tác nhân vô hình thúc đẩy quá trình tiến triển của bệnh tiểu đường.

Báo cáo mới nhất về bệnh tiểu đường toàn cầu do Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công bố chỉ ra rằng có khoảng 420 triệu người mắc bệnh tiểu đường trên thế giới và con số này tiếp tục tăng.

Báo cáo đặc biệt nhấn mạnh rằng ngoài việc điều trị bằng thuốc, việc điều chỉnh lối sống đóng vai trò quyết định trong việc kiểm soát sự tiến triển của bệnh tiểu đường. Dữ liệu từ Trung tâm Bệnh mãn tính thuộc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Trung Quốc cũng cho thấy có hơn 110 triệu bệnh nhân tiểu đường ở Trung Quốc và gần một nửa trong số họ không kiểm soát được lượng đường trong máu một cách hiệu quả, trong đó các vấn đề về lối sống là một trong những lý do chính.

Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) đã đề xuất trong hướng dẫn mới nhất rằng việc quản lý bệnh tiểu đường phải là một quá trình toàn diện bao gồm cả can thiệp y tế và điều chỉnh lối sống.

Nghiên cứu phát hiện ra rằng ngay cả các phương pháp điều trị bằng thuốc tiên tiến nhất cũng sẽ có ít tác dụng trong việc kiểm soát bệnh nếu thói quen lối sống xấu không được thay đổi. Điều này xác nhận kết luận của nghiên cứu trên 3.000 người: thói quen lối sống đóng vai trò quan trọng trong sự tiến triển của bệnh tiểu đường.

Thông qua phân tích toàn diện về biến động lượng đường trong máu, tỷ lệ biến chứng và tình trạng sức khỏe tổng thể của 3.000 bệnh nhân này, nhóm nghiên cứu đã xác định được bốn thói quen lối sống có liên quan chặt chẽ đến tình trạng bệnh tiểu đường trở nên trầm trọng hơn. Những thói quen này có vẻ bình thường, nhưng chúng ảnh hưởng tinh tế đến sự tiến triển của tình trạng bệnh nhân.

Thói quen có nguy cơ cao đầu tiên là ăn uống không đều đặn. Dữ liệu nghiên cứu cho thấy gần 62% bệnh nhân có tình trạng bệnh nặng hơn có vấn đề ăn uống không đều đặn rõ ràng. Điều này không chỉ biểu hiện ở thời gian ăn uống không đều đặn mà còn bao gồm các kiểu hành vi như ăn quá nhiều và bỏ bữa.

Khi cơ thể con người trong trạng thái ăn uống không điều độ trong thời gian dài, nhịp điệu tiết insulin bị phá vỡ, khả năng điều chỉnh lượng đường trong máu giảm dần. Các tế bào beta tuyến tụy phải đối mặt với tình trạng quá tải liên tục, khiến chức năng của chúng suy giảm nhanh hơn, giống như động cơ ô tô liên tục tăng tốc và phanh đột ngột, cuối cùng dẫn đến hao mòn sớm.

Chế độ ăn uống không điều độ cũng có thể dẫn đến biến động lớn về lượng đường trong máu. Biến động lớn về lượng đường trong máu gây hại cho tế bào nội mô mạch máu nhiều hơn so với tình trạng đường huyết cao dai dẳng và có khả năng gây ra các biến chứng vi mạch và mạch máu lớn.

Trong nghiên cứu, những bệnh nhân có giờ ăn uống không đều đặn có mức hemoglobin glycosyl hóa trung bình cao hơn 0,8 điểm phần trăm so với những người ăn uống đều đặn và tỷ lệ biến chứng vi mạch tăng gần 30%.

Thói quen nguy hiểm thứ hai là quá phụ thuộc vào thuốc và bỏ qua việc tập thể dục. Dữ liệu cho thấy khoảng 71% bệnh nhân có tình trạng bệnh nặng hơn không có thói quen tập thể dục cơ bản. Họ thường tin rằng "chỉ cần uống thuốc đúng giờ là có thể kiểm soát được tình trạng bệnh". Trên thực tế, hoạt động thể chất phù hợp có thể làm tăng đáng kể độ nhạy cảm của cơ thể với insulin và giảm tình trạng kháng insulin.

Lợi ích của việc tập thể dục đối với bệnh nhân tiểu đường không chỉ giới hạn ở việc trực tiếp hạ đường huyết. Tập thể dục vừa phải có thể tăng cường chức năng tim phổi, cải thiện lưu thông máu, thúc đẩy quá trình trao đổi chất, điều hòa chức năng hệ miễn dịch và kiểm soát cân nặng hiệu quả.

Nghiên cứu phát hiện ra rằng những bệnh nhân tập thể dục nhịp điệu cường độ vừa phải 150 phút mỗi tuần có khả năng kiểm soát lượng đường trong máu ổn định hơn 40% so với những người không tập thể dục và nguy cơ gặp biến chứng lâu dài cũng giảm đáng kể.

Cần lưu ý rằng tập thể dục nhiều hơn không nhất thiết là tốt hơn. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tập thể dục quá sức có thể dẫn đến biến động lượng đường trong máu nghiêm trọng hơn và thậm chí gây hạ đường huyết . Bệnh nhân tiểu đường nên chọn phương pháp và cường độ tập thể dục phù hợp với mình theo hướng dẫn của bác sĩ và dần dần hình thành thói quen tập thể dục.

Thói quen xấu thứ ba là quản lý cảm xúc kém. Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng khoảng 58% bệnh nhân có tình trạng bệnh nặng hơn có các vấn đề cảm xúc tiêu cực rõ ràng, bao gồm lo lắng kéo dài, trầm cảm hoặc cáu kỉnh. Những cảm xúc tiêu cực kéo dài sẽ kích hoạt hệ thần kinh giao cảm và thúc đẩy cơ thể giải phóng nhiều hormone gây căng thẳng hơn, chẳng hạn như adrenaline và glucocorticoid, làm tăng trực tiếp lượng đường trong máu.

Thay đổi tâm trạng cũng có thể ảnh hưởng đến việc tuân thủ điều trị của bệnh nhân. Khi bị trầm cảm, họ có thể bỏ bê việc theo dõi lượng đường trong máu, dùng thuốc hoặc kiểm soát chế độ ăn uống, làm trầm trọng thêm tình trạng dao động lượng đường trong máu.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những bệnh nhân quản lý cảm xúc tốt có tỷ lệ tuân thủ điều trị cao hơn gần 50% so với những bệnh nhân có cảm xúc không ổn định và khả năng kiểm soát lượng đường trong máu cũng tốt hơn đáng kể.

Thói quen nguy cơ cao thứ tư là chất lượng giấc ngủ kém. Trong số những bệnh nhân có tình trạng bệnh nặng hơn, khoảng 67% có vấn đề rõ ràng về giấc ngủ, bao gồm khó ngủ, ngủ không ngon, thức dậy sớm hoặc thời gian ngủ quá ngắn.

Ngủ không đủ giấc hoặc ngủ kém chất lượng có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết của con người, đặc biệt là quá trình tiết hormone liên quan đến chuyển hóa đường.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tình trạng thiếu ngủ kéo dài có thể làm giảm độ nhạy cảm của cơ thể với insulin, tăng khả năng kháng insulin, thúc đẩy tiết hormone tăng cảm giác thèm ăn và ức chế tiết hormone no, khiến bệnh nhân dễ ăn quá nhiều, đặc biệt là các loại thực phẩm giàu carbohydrate. Ngoài ra, thiếu ngủ có thể làm tăng phản ứng viêm, tình trạng viêm mãn tính cấp độ thấp là một trong những yếu tố quan trọng dẫn đến biến chứng tiểu đường.

Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng khi bệnh nhân có bốn thói quen xấu trên cùng một lúc, nguy cơ bệnh tiểu đường của họ trở nên tồi tệ hơn cao gấp 2-3 lần so với bệnh nhân chỉ có một thói quen. Hiệu ứng chồng chất này cho thấy việc quản lý bệnh tiểu đường nên là một can thiệp toàn diện về lối sống hơn là chỉ dựa vào điều trị bằng thuốc.

Nhà nghiên cứu chính của nghiên cứu này cho biết: "Quản lý bệnh tiểu đường là một cuộc chạy marathon, không phải chạy nước rút. Bệnh nhân không chỉ cần kiểm soát lượng đường trong máu trong thời gian ngắn mà còn cần điều chỉnh lối sống trong thời gian dài. Chúng tôi hy vọng rằng thông qua nghiên cứu này, chúng tôi có thể giúp nhiều bệnh nhân tiểu đường nhận ra tầm quan trọng của thói quen lối sống và áp dụng các chiến lược quản lý bệnh toàn diện hơn".

Cần nhấn mạnh rằng việc thay đổi thói quen xấu không phải là việc có thể thực hiện trong một sớm một chiều. Nhóm nghiên cứu khuyến cáo bệnh nhân nên áp dụng chiến lược "bước nhỏ", đặt ra các mục tiêu nhỏ và khả thi, và dần dần điều chỉnh thói quen lối sống của mình. Ví dụ, trong tuần đầu tiên, bạn có thể tập trung vào việc sửa đổi ba bữa ăn một ngày; trong tuần thứ hai, bắt đầu đi bộ 15 phút mỗi ngày; trong tuần thứ ba, hãy thử các hoạt động thư giãn trước khi đi ngủ, v.v. Sự thay đổi dần dần này dễ duy trì hơn và dễ hình thành thói quen lâu dài hơn.

Nhìn chung, nghiên cứu này cung cấp các dấu hiệu cảnh báo sớm có giá trị và hướng dẫn thực tế cho những người mắc bệnh tiểu đường. Bằng cách xác định và thay đổi bốn thói quen có nguy cơ cao này, bệnh nhân có thể kiểm soát tốt hơn sự tiến triển của bệnh, giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Kiểm soát bệnh tiểu đường không chỉ là kiểm soát lượng đường trong máu mà còn là kiểm soát lối sống tổng thể. Khái niệm này nên trở thành tín điều sức khỏe của mọi bệnh nhân tiểu đường.

Minh Thanh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)