75% bệnh nhân đột quỵ sống sót để lại di chứng và 40% bị tàn tật nặng... Phòng ngừa đột quỵ như thế nào?

Vào đầu năm nay, anh đột nhiên ngã xuống và bất tỉnh. Thật may, gia đình phát hiện, kịp thời đưa anh đến bệnh viện và được chẩn đoán bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ.

Đột quỵ là bệnh gì?

Đột quỵ là một bệnh mạch máu não cấp tính gây chảy máu do vỡ mạch máu trong não đột ngột hoặc thiếu máu cục bộ gây tổn thương mô não do tắc nghẽn mạch máu khiến máu không thể chảy vào não. Bệnh khởi phát cấp tính và tiến triển nhanh chóng. Các triệu chứng khác nhau có thể xảy ra tùy thuộc vào các mạch máu liên quan, có thể dẫn đến suy giảm nhận thức, khó nuốt, suy giảm khả năng nói, liệt chân tay, suy nhược tinh thần.... Nó đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng và sức khỏe, đồng thời ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của những bệnh nhân còn sống.

Đột quỵ xảy ra thường xuyên hơn vào mùa đông và có mối liên hệ nhất định giữa thời tiết lạnh và đột quỵ. Điều này có thể liên quan đến một loạt các thay đổi sinh lý do cơ thể con người gặp phải căng thẳng lạnh, chẳng hạn như phản ứng của hệ thống tim mạch và mạch máu não. Bệnh phổ biến hơn ở người trung niên và người lớn tuổi nhưng những năm gần đây số người mắc bệnh có xu hướng trẻ hóa.

Theo "Báo cáo phòng ngừa và điều trị đột quỵ (2023)" của Trung Quốc, số người từ 40 tuổi trở lên hiện bị đột quỵ lên tới 12,42 triệu người và tỷ lệ mắc bệnh ngày càng trẻ hơn. Trung bình cứ 10 giây lại có một người bị đột quỵ lần đầu hoặc tái phát và cứ 28 giây lại có một người chết vì đột quỵ.

Đột quỵ có thể được chia thành đột quỵ xuất huyết và đột quỵ do thiếu máu cục bộ (hoặc đột quỵ tắc nghẽn). Đột quỵ xuất huyết còn gọi là xuất huyết não còn đột quỵ do thiếu máu cục bộ còn được gọi là huyết khối não, tắc mạch não hoặc nhồi máu não. Đột quỵ thiếu máu cục bộ chiếm khoảng 80% trong số tất cả các bệnh mạch máu não.

Các biểu hiện lâm sàng chính của đột quỵ bao gồm liệt nửa người, suy giảm cảm giác và mất ngôn ngữ. Khoảng 75% bệnh nhân đột quỵ sống sót sẽ để lại di chứng và 40% sẽ bị tàn tật nặng. Điều này không chỉ mang đến gánh nặng tài chính nặng nề cho gia đình người bệnh mà còn mang đến nỗi đau vô tận về thể xác và tinh thần cho gia đình họ.

Một khi đột quỵ xảy ra, tiên lượng rất xấu nên trọng tâm là phòng ngừa. Đột quỵ có liên quan đến hút thuốc, uống rượu, thức khuya, chế độ ăn nhiều chất béo, nhiều đường và nhiều muối, thừa cân hoặc béo phì, huyết áp cao, tiểu đường, rối loạn lipid máu, bệnh tim, thiếu tập thể dục, thay đổi tâm trạng,...

Cách phòng ngừa đột quỵ

1. Ngừng hút thuốc, hạn chế uống rượu và tránh thức khuya

Bỏ thuốc lá càng sớm càng tốt có thể làm giảm nguy cơ đột quỵ. Bạn kiên trì bỏ thuốc càng lâu thì nguy cơ giảm đi càng lớn. Theo "Hướng dẫn chế độ ăn uống cho cư dân (2022)", lượng rượu không được vượt quá 25g/ngày đối với nam giới trưởng thành và 15g/ngày đối với phụ nữ trưởng thành. Lấy nam giới trưởng thành làm ví dụ, nếu là rượu 50 độ, mỗi ngày có thể uống tới 50 gam (1 lượng), nếu là rượu 38 độ thì mỗi ngày không được uống quá 66 gam, lấy phụ nữ trưởng thành làm ví dụ, nếu là rượu 12 ly. Lượng rượu vang đỏ tối đa mỗi ngày không được vượt quá 125g, khoảng 2 rưỡi, hoặc 125-150mL.

2. Chế độ ăn ít béo, ít muối, ít đường, cân bằng dinh dưỡng

Duy trì chế độ ăn ít chất béo, ít muối và ít đường. Ăn nhiều cá, thịt, trứng và sữa giàu protein chất lượng cao. Ăn nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt và đậu. Chế độ ăn giàu chất xơ, vitamin, khoáng chất, phenolic và axit béo không bão hòa, giảm lượng natri, axit béo bão hòa và axit béo chuyển hóa. Đối với chế độ ăn ít muối, lượng muối khuyến nghị hàng ngày là 5g.

3. Tham gia khám thực thể và tích cực điều trị bệnh nguyên phát

Tham gia khám sức khỏe và tích cực điều trị các bệnh lý có từ trước như cao huyết áp, tăng đường huyết, mỡ máu cao, bệnh tim và các bệnh khác có thể dẫn đến đột quỵ.

4. Tham gia tập thể dục, kiểm soát cân nặng, tránh ngồi lâu

Ngồi trong thời gian dài là yếu tố nguy cơ thứ hai dẫn đến đột quỵ sau huyết áp cao. Tập thể dục giúp kiểm soát cân nặng, huyết áp, lượng đường trong máu, lipid máu… từ đó làm giảm nguy cơ đột quỵ. Để tập thể dục, bạn cần chọn một chương trình tập luyện phù hợp với mình dựa trên độ tuổi, giới tính, địa điểm thể thao, thể lực,…., chú ý cân bằng giữa công việc và nghỉ ngơi, làm những gì có thể và đừng tập quá sức . Khuyến cáo rằng thời gian tập luyện của mỗi lần không ít hơn 30 phút và tổng thời gian mỗi tuần không ít hơn 150 phút.

5. Điều chỉnh cảm xúc, tránh hưng phấn

Khi cảm xúc phấn khích, bạn có thể thư giãn bản thân bằng cách hít thở sâu, đếm thầm, nghe nhạc và tập thể dục, đồng thời cố gắng tránh xung đột trực tiếp với người khác. Nếu bạn thực sự có những nút thắt chưa được giải quyết, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ bác sĩ tâm thần nếu cần thiết để giảm nguy cơ đột quỵ.

Giảm nguy cơ đột quỵ đòi hỏi sự hiểu biết và chủ động quản lý các yếu tố nguy cơ của chính bạn. Bạn nên tham gia khám sức khỏe để phát hiện và tích cực điều trị bệnh nguyên phát càng sớm càng tốt. Chế độ ăn uống và tập thể dục là những yếu tố quan trọng trong việc ngăn ngừa đột quỵ. Mọi người đều là người đầu tiên chịu trách nhiệm về sức khỏe của chính mình. Thực hiện các hành động tích cực để ngăn ngừa đột quỵ và tự mình chăm sóc sức khỏe của mình.

Dương Huyền (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)