Danh mục

Nghiên cứu Harvard: Trẻ có 3 'giai đoạn vàng' phát triển trí não trong đời, bỏ lỡ 1 cái cũng đáng tiếc

Thứ năm, 12/06/2025 10:28

Đại học Harvard đã chỉ ra rằng, trẻ có ba giai đoạn vàng phát triển trí não trong đời, cha mẹ nên hiểu rõ để giúp con phát triển toàn diện.

Trong nuôi dạy con không nên so sánh với người khác. Tuy nhiên khi nhìn trẻ chơi cùng nhau, chúng ta khó tránh khỏi nhận thấy sự khác biệt: Tại sao có trẻ học rất nhanh, trong khi có bé luôn chậm hơn một nhịp? Liệu đó là khác biệt bẩm sinh hay do nhịp độ phát triển của trẻ chưa theo kịp?

Trung tâm Phát triển Trẻ em Đại học Harvard chỉ ra rằng trong quá trình lớn lên, trẻ sẽ trải qua 3 "giai đoạn vàng" phát triển trí não vượt bậc. Mỗi giai đoạn đều là cánh cửa mở ra tiềm năng của trẻ. Nếu nắm bắt được, trẻ có thể tiến bộ vượt trội. Nhưng nếu bỏ lỡ, trẻ sẽ phải nỗ lực nhiều hơn để bù đắp sau này. Vì vậy, nếu không hiểu rõ 3 giai đoạn này, khi phát hiện ra thì có thể đã muộn, thật đáng tiếc biết bao.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Giai đoạn 1: 0-3 tuổi

Bạn có thể thắc mắc, bé còn quá nhỏ, ngoài ăn ngủ vệ sinh thì dường như chưa biết gì, chỉ khóc cười suốt ngày, liệu bé hiểu được điều gì? Thực tế, trong 3 năm đầu đời, não bộ trẻ thay đổi nhiều hơn ta tưởng. Sau khi chào đời, các neuron thần kinh của trẻ kết nối với tốc độ chóng mặt.

Bạn có để ý trẻ sơ sinh luôn hứng thú với mọi thứ xung quanh? Mắt bé dõi theo người, quay đầu khi nghe tiếng động. Khi được bế, bé nhận ra mùi hương quen, lắng nghe giọng nói của bạn. Những hành động nhỏ này tưởng đơn giản nhưng đang rèn luyện giác quan và kết nối não bộ. Khi bạn trò chuyện, bé chưa hiểu lời nhưng cảm nhận được âm điệu; khi bạn cù đùa, bé cười khúc khích. Đó chính là thành quả từ tương tác sớm giữa cha mẹ và con.

Nhiều người lo lắng về giáo dục sớm, sợ dạy chưa đủ. Nhưng "giáo dục" tốt nhất chính là sự đồng hành trong sinh hoạt hàng ngày. Bạn có thể trò chuyện, hát ru, chơi cùng đồ chơi, đọc sách tranh... đều là những viên gạch quan trọng cho sự phát triển của trẻ.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Sự tôn trọng và tin tưởng bạn dành cho con chính là nền tảng để bé đối mặt với thế giới sau này (Ảnh minh họa)

Đôi khi bạn nghĩ mình đang nói chuyện vô ích, nhưng trẻ lại đang âm thầm học hỏi. Bé quan sát biểu cảm, bắt chước ngữ điệu của bạn - tất cả đều hỗ trợ phát triển não bộ. Điều trẻ cần nhất chính là sự hiện diện ổn định và phản ứng kịp thời từ cha mẹ. Khi bé khóc được vỗ về, bé sẽ nhanh nín, khi bé cười được đáp lại, bé sẽ càng hào hứng. Những chi tiết nhỏ này giúp củng cố kết nối não bộ, xây dựng khả năng biểu đạt và lòng tin sau này.

3 năm trôi qua rất nhanh. Mỗi bước chân nhỏ của con đều đáng để ta đồng hành. Dù bận rộn, chỉ cần ngồi bên chơi cùng bé, trò chuyện đôi câu - đó đã là món quà vô giá. Chỉ cần chúng ta dành chút tâm sức, con sẽ không bỏ lỡ cột mốc quan trọng này.

Giai đoạn 2: 3-6 tuổi

Ở độ tuổi 3-6, căn nhà thường vang lên những câu hỏi: "Tại sao?", "Cái gì đây?", "Con làm thử được không?"... Trí não trẻ đang sản sinh vô số ý tưởng mới. Đây chính là đỉnh cao phát triển não bộ lần thứ hai.

Montessori từng nói: 3 tuổi là bước ngoặt của trẻ. Thật vậy, sau 3 tuổi, trẻ thay đổi rõ rệt. Bé đột nhiên hoạt ngôn, biểu đạt cảm xúc phong phú hơn. Đặc biệt khoảng 5 tuổi, trẻ liên tục đặt câu hỏi "tại sao", như có hàng vạn thắc mắc trong đầu. Những câu hỏi đó chính là biểu hiện của não bộ đang thiết lập liên kết mới.

Nghiên cứu cho thấy, trẻ 3-6 tuổi phát triển vượt bậc về ngôn ngữ, trí nhớ, tư duy logic và kỹ năng xã hội - gần như mỗi ngày đều có tiến bộ mới.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Bạn có để ý trẻ đột nhiên thích kể chuyện? Đôi khi bé còn tự sáng tác cốt truyện, diễn đạt mạch lạc. Đó là dấu hiệu não bộ đang xây dựng "trí tưởng tượng" và "khả năng biểu đạt". Trẻ cũng thích giao lưu với bạn, sử dụng ngôn ngữ phức tạp hơn để miêu tả thế giới. Cảm xúc của bé cũng đa dạng hơn. Khi không vui sẽ giận dỗi, bị oan ức thì khóc, thậm chí biết nói: "Mẹ ơi con giận rồi", "Con không thích mẹ làm thế". Dù đôi khi cha mẹ cảm thấy bị "xúc phạm", nhưng đó chính là biểu hiện của việc học cách biểu đạt và quản lý cảm xúc.

Trẻ độ tuổi này rất cần được thấu hiểu và kiên nhẫn. Giai đoạn này, điều quan trọng không phải nhồi nhét kiến thức mà là đồng hành và hướng dẫn. Cùng bé vẽ tranh, làm thủ công, đóng vai... đều hữu ích hơn ép học. Cho trẻ tiếp xúc điều mới, khuyến khích bày tỏ suy nghĩ chính là cách tốt nhất hỗ trợ phát triển.

3-6 tuổi là giai đoạn hình thành tính độc lập. Trẻ bắt đầu có chính kiến riêng, muốn tự mặc quần áo, tự lựa chọn, tự quyết định. Hãy cho con không gian để thử sai, để lựa chọn - dù có chậm hay lộn xộn, những trải nghiệm đó đều trở thành bài học quý cho não bộ.

Giai đoạn 3: Tuổi dậy thì

Khi con bước vào tuổi dậy thì, bạn sẽ thấy đứa trẻ từng quấn quýt ngày nào giờ đã khác. Bạn nhắc đi ngủ sớm - bé càu nhàu; Hỏi thêm vài câu - bé bực bội; Định nói tiếp - cửa đóng sập, kèm tấm biển "Không làm phiền", "Vào phải gõ cửa"... Đó không phải là "nổi loạn" mà là dấu hiệu não bộ đang nâng cấp lần nữa.

Ở tuổi dậy thì, vỏ não trước trán - nơi đảm nhiệm tư duy, phán đoán, kiểm soát cảm xúc và hành vi - đang trải qua đợt "đại tu". Quá trình này sẽ kéo dài đến khoảng 20 tuổi mới hoàn thiện. Vì thế, đôi khi bạn thấy thiếu niên có vẻ rất "người lớn", nhưng đôi hành động lại vô cùng "trẻ con".

Cảm xúc tuổi dậy thì cực kỳ bất ổn: sáng vui tươi, chiều đã buồn bã. Cha mẹ thường băn khoăn: Sao con dễ xúc động thế?. Đó là do cấu trúc não vẫn đang điều chỉnh. Có lúc con cáu gắt, lạnh nhạt; nhưng lát sau lại hào hứng trò chuyện, thậm chí ôm ấp âu yếm. Giai đoạn này cũng khiến phụ huynh lo lắng nhất, sợ mình ứng xử không khéo. Nhưng khi con "chống đối", đó cũng là cách bé tìm kiếm bản sắc riêng.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Nhiều mẹ chia sẻ: Khó nhất tuổi dậy thì là "đồng hành". Gần gũi quá - con bực; không quan tâm - lại không yên tâm. Thực ra, trẻ không hề từ chối cha mẹ, chỉ là cần không gian riêng hơn.

Chúng ta có thể lùi lại một bước, để con tự quyết định một số việc: Tự lập thời gian biểu, tự giao lưu bạn bè...; Chỉ cần âm thầm hỗ trợ khi cần. Đôi khi câu nói giản đơn: "Cần gì cứ gọi mẹ" cũng đủ khiến con an tâm.

Tuổi dậy thì không quá dài nhưng cũng chẳng ngắn. Có những ngày cảm thấy thật khó khăn, nhưng vài năm sau nhìn lại, sẽ nhận ra đây chính là giai đoạn cha mẹ và con cùng trưởng thành.

Sự tôn trọng và tin tưởng bạn dành cho con chính là nền tảng để bé đối mặt với thế giới sau này. Đừng sợ con nổi loạn, đừng sợ con xa cách. Hãy lặng lẽ đồng hành, kiên nhẫn chờ đợi. Rồi sẽ đến ngày con quay về bên bạn với phiên bản trưởng thành và thấu hiểu hơn.

Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)

Tin được quan tâm

Chính thức hôm nay: Lương 15 triệu phải trích lại 1.575.000 đồng/tháng, hàng triệu người nhận tiền lương tháng 7 bị hụt tiền đừng bỡ ngỡ

Từ ngày 1/7/2025, người có mức lương 15 triệu đồng/tháng sẽ phải trích lại 1.575.000 đồng/tháng để đóng bảo hiểm bắt buộc.
Kiến thức 3 ngày, 20 giờ trước

Trợ cấp 3 - 6 triệu đồng/tháng cho người tham gia BHYT đủ 5 năm liên tục từ 1/7/2025, có đúng không?

Thông tin việc tham gia BHYT đủ 5 năm liên tục sẽ được nhận tiền trợ cấp 3 - 6 triệu đồng/tháng, thực hư ra...
Kiến thức 3 ngày, 23 giờ trước

Quy định mới sau 1/7/2025: Không cập nhật Căn cước/Căn cước công dân sẽ bị khóa tài khoản ngân hàng, đúng không?

Những quy định mới của Ngân hàng Nhà nước nhằm đảm bảo tài khoản chính chủ, tránh tình trạng lừa đảo chiếm đoạt tài sản...
Kiến thức 3 ngày, 14 giờ trước

Kể từ 1/7/2025: Người từ 75 tuổi không có lương hưu sẽ được nhận 3 triệu đồng tiền trợ cấp hàng tháng?

Có phải từ 1/7/2025, người từ 75 tuổi không có lương hưu sẽ được nhận tiền trợ cấp hàng tháng lên tới 3 triệu đồng,...
Kiến thức 3 ngày, 21 giờ trước

Chính thức tăng lương hưu từ ngày 1/7/2025: Mức lương hưu cao nhất là bao nhiêu?

Từ 1/7/2025 khi Luật Bảo hiểm xã hội 2024 có hiệu lực, mức lương hưu cao nhất mà người lao động có thể nhận được...
Dòng sự kiện 3 ngày, 18 giờ trước

Từ sau 1/7/2025, người dân không đi đổi Đăng ký xe sẽ bị phạt tới 6 triệu đồng, đúng không?

Đây chính là câu hỏi được người dân quan tâm lúc này, để biết thêm chi tiết mời bạn đọc tham khảo trong bài viết...
Kiến thức 2 ngày, 23 giờ trước

Tin cùng mục

'Vua rút cạn canxi' gọi tên 3 loại nước quen thuộc này: Uống càng nhiều xương càng giòn, dễ gãy

Ngoài yếu tố tuổi tác thì việc thường xuyên nạp những loại đồ uống này cũng khiến cơ thể phải đối mặt với vấn đề...
Chăm sóc sức khỏe 19 giờ, 22 phút trước

Khi thực hiện 3 ca phẫu thuật này, cuộc sống sẽ bước vào giai đoạn đếm ngược? Bác sĩ cảnh báo: Phát hiện sớm và điều trị sớm

Đối với nhiều người, phẫu thuật có nghĩa là "cấp cứu" cho cơ thể - thường được coi là giải pháp tối ưu cho các...
Chăm sóc sức khỏe 23 giờ, 18 phút trước

Đi tiểu nhiều chưa chắc do uống quá nhiều nước! Hướng dẫn bạn 8 cách hiệu quả để thoát khỏi tình trạng yếu bàng quang và ngừng phải thức dậy đi vệ sinh giữa đêm

Theo thống kê, trung bình cứ 5 - 6 người thì có 1 người bị chứng tiểu nhiều làm phiền, và tỷ lệ này có...
Chăm sóc sức khỏe 1 ngày, 7 giờ trước

Mẹ bầu uống cà phê có làm da em bé trong bụng đen đi? Ăn bột ngọc trai giúp em bé trắng hơn? Bác sĩ sản phụ khoa lên tiếng làm rõ

Một thai phụ chia sẻ rằng mẹ chồng cô khuyên không nên uống cà phê hay ăn nước tương, thay vào đó nên dùng nhiều...
Chăm con 2 ngày, 15 giờ trước

Dùng bình giữ nhiệt theo cách này rất dễ 'nuôi bệnh trong miệng', cần thay đổi ngay lập tức!

Bình giữ nhiệt là vật dụng quen thuộc, nhưng chỉ khi dùng đúng cách mới thực sự bảo vệ sức khỏe.
Chăm sóc sức khỏe 2 ngày, 15 giờ trước

Nếu con bạn quá thích màu này, điều đó có nghĩa là bé đang thiếu cảm giác an toàn! Cha mẹ nên chú ý nhiều hơn

Khi con tôi còn nhỏ, một buổi sáng tôi đã chọn cho cháu một chiếc áo khoác màu xanh, nhưng cháu nhất quyết không mặc...
Chăm con 2 ngày, 18 giờ trước

Tin mới cập nhật

Tử vi ngày 4/7/2025 của 12 con giáp: Tuổi Tý gặt hái thành công, Ngọ cần tìm sự hỗ trợ

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 4/7/2025.
Đời sống số 6 giờ, 38 phút trước

Tại sao Tổ Tiên lại nói: 'Đáng sợ nhất là năm nhuận 2 tháng 6 âm?' Năm 2025 cũng là năm nhuận 2 tháng 6 âm

Người xưa nói, vào năm nhuận 2 tháng 6 âm có nhiều điều đáng lo ngại, vì sao thế?
Kiến thức 7 giờ, 46 phút trước

Hồ Ngọc Hà tung bộ ảnh nóng bỏng bên Kim Lý, vóc dáng mẹ 3 con chiếm trọn spotlight

Bộ ảnh mới nhất của Hồ Ngọc Hà và Kim Lý đang được cộng đồng mạng quan tâm.
Chuyện làng sao 7 giờ, 20 phút trước

Chính thức 'khai tử' loại thẻ ATM này từ ngày 1/7: Tiền trong tài khoản sẽ đi về đâu?

Một loại thẻ ATM sẽ bị ngừng chấp nhận giao dịch trên toàn hệ thống ngân hàng kể từ ngày 1/7/2025. Vậy tiền trong tài...
Kiến thức 8 giờ, 47 phút trước

Người lao động được hưởng lợi thế nào khi chính thức bãi bỏ lương cơ sở 2,34 triệu đồng?

Từ 1/7/2025, mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng được thay thế bằng mức tham chiếu mới.
Tin trong ngày 9 giờ, 46 phút trước

Phường 'chật chội' nhất Việt Nam với mật độ dân số gấp 10 lần Singapore là?

Sau sáp nhập, đây là phường có mật độ dân số cao bậc nhất Việt Nam, vượt 88.000 người/km2.
Kiến thức 10 giờ, 47 phút trước

Phương Lan lên tiếng khi bị nói sống nhờ vả, ngầm 'khịa' tình cũ kể lể công sức khi yêu

Những chia sẻ đầy bất ngờ của Phương Lan đang nhận được sự quan tâm lớn.
Chuyện làng sao 10 giờ, 49 phút trước

Những khó khăn khi lần đầu làm Visa - Visa không đạt tiêu chuẩn ?

Mùa hè đến là thời điểm mà nhu cầu du lịch trong nước, cũng như quốc tế tăng mạnh. Bên cạnh việc chủ động lập...
Du lịch nước ngoài 10 giờ, 20 phút trước

Nga không xa - Tour bao la quá! Hành trình khám phá xứ sở Bạch Dương

Hành trình khám phá Moscow & Saint Petersburg hoa lệ 8 ngày 7 đêm, là một trải nghiệm vô cùng đáng nhớ mà còn tràn...
Du lịch nước ngoài 10 giờ, 28 phút trước

Từ bây giờ: Nhà nghỉ, khách sạn có được quyền giữ giấy tờ tùy thân của khách lưu trú không?

Khách sạn, nhà nghỉ tạm giữ giấy tờ tùy thân của khách trong thời gian thuê phòng có đúng luật không?
Kiến thức 11 giờ, 47 phút trước