Danh mục

Nghiên cứu Harvard: Trẻ có 3 'giai đoạn vàng' phát triển trí não trong đời, bỏ lỡ 1 cái cũng đáng tiếc

Thứ năm, 12/06/2025 10:28

Đại học Harvard đã chỉ ra rằng, trẻ có ba giai đoạn vàng phát triển trí não trong đời, cha mẹ nên hiểu rõ để giúp con phát triển toàn diện.

Trong nuôi dạy con không nên so sánh với người khác. Tuy nhiên khi nhìn trẻ chơi cùng nhau, chúng ta khó tránh khỏi nhận thấy sự khác biệt: Tại sao có trẻ học rất nhanh, trong khi có bé luôn chậm hơn một nhịp? Liệu đó là khác biệt bẩm sinh hay do nhịp độ phát triển của trẻ chưa theo kịp?

Trung tâm Phát triển Trẻ em Đại học Harvard chỉ ra rằng trong quá trình lớn lên, trẻ sẽ trải qua 3 "giai đoạn vàng" phát triển trí não vượt bậc. Mỗi giai đoạn đều là cánh cửa mở ra tiềm năng của trẻ. Nếu nắm bắt được, trẻ có thể tiến bộ vượt trội. Nhưng nếu bỏ lỡ, trẻ sẽ phải nỗ lực nhiều hơn để bù đắp sau này. Vì vậy, nếu không hiểu rõ 3 giai đoạn này, khi phát hiện ra thì có thể đã muộn, thật đáng tiếc biết bao.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Giai đoạn 1: 0-3 tuổi

Bạn có thể thắc mắc, bé còn quá nhỏ, ngoài ăn ngủ vệ sinh thì dường như chưa biết gì, chỉ khóc cười suốt ngày, liệu bé hiểu được điều gì? Thực tế, trong 3 năm đầu đời, não bộ trẻ thay đổi nhiều hơn ta tưởng. Sau khi chào đời, các neuron thần kinh của trẻ kết nối với tốc độ chóng mặt.

Bạn có để ý trẻ sơ sinh luôn hứng thú với mọi thứ xung quanh? Mắt bé dõi theo người, quay đầu khi nghe tiếng động. Khi được bế, bé nhận ra mùi hương quen, lắng nghe giọng nói của bạn. Những hành động nhỏ này tưởng đơn giản nhưng đang rèn luyện giác quan và kết nối não bộ. Khi bạn trò chuyện, bé chưa hiểu lời nhưng cảm nhận được âm điệu; khi bạn cù đùa, bé cười khúc khích. Đó chính là thành quả từ tương tác sớm giữa cha mẹ và con.

Nhiều người lo lắng về giáo dục sớm, sợ dạy chưa đủ. Nhưng "giáo dục" tốt nhất chính là sự đồng hành trong sinh hoạt hàng ngày. Bạn có thể trò chuyện, hát ru, chơi cùng đồ chơi, đọc sách tranh... đều là những viên gạch quan trọng cho sự phát triển của trẻ.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Sự tôn trọng và tin tưởng bạn dành cho con chính là nền tảng để bé đối mặt với thế giới sau này (Ảnh minh họa)

Đôi khi bạn nghĩ mình đang nói chuyện vô ích, nhưng trẻ lại đang âm thầm học hỏi. Bé quan sát biểu cảm, bắt chước ngữ điệu của bạn - tất cả đều hỗ trợ phát triển não bộ. Điều trẻ cần nhất chính là sự hiện diện ổn định và phản ứng kịp thời từ cha mẹ. Khi bé khóc được vỗ về, bé sẽ nhanh nín, khi bé cười được đáp lại, bé sẽ càng hào hứng. Những chi tiết nhỏ này giúp củng cố kết nối não bộ, xây dựng khả năng biểu đạt và lòng tin sau này.

3 năm trôi qua rất nhanh. Mỗi bước chân nhỏ của con đều đáng để ta đồng hành. Dù bận rộn, chỉ cần ngồi bên chơi cùng bé, trò chuyện đôi câu - đó đã là món quà vô giá. Chỉ cần chúng ta dành chút tâm sức, con sẽ không bỏ lỡ cột mốc quan trọng này.

Giai đoạn 2: 3-6 tuổi

Ở độ tuổi 3-6, căn nhà thường vang lên những câu hỏi: "Tại sao?", "Cái gì đây?", "Con làm thử được không?"... Trí não trẻ đang sản sinh vô số ý tưởng mới. Đây chính là đỉnh cao phát triển não bộ lần thứ hai.

Montessori từng nói: 3 tuổi là bước ngoặt của trẻ. Thật vậy, sau 3 tuổi, trẻ thay đổi rõ rệt. Bé đột nhiên hoạt ngôn, biểu đạt cảm xúc phong phú hơn. Đặc biệt khoảng 5 tuổi, trẻ liên tục đặt câu hỏi "tại sao", như có hàng vạn thắc mắc trong đầu. Những câu hỏi đó chính là biểu hiện của não bộ đang thiết lập liên kết mới.

Nghiên cứu cho thấy, trẻ 3-6 tuổi phát triển vượt bậc về ngôn ngữ, trí nhớ, tư duy logic và kỹ năng xã hội - gần như mỗi ngày đều có tiến bộ mới.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Bạn có để ý trẻ đột nhiên thích kể chuyện? Đôi khi bé còn tự sáng tác cốt truyện, diễn đạt mạch lạc. Đó là dấu hiệu não bộ đang xây dựng "trí tưởng tượng" và "khả năng biểu đạt". Trẻ cũng thích giao lưu với bạn, sử dụng ngôn ngữ phức tạp hơn để miêu tả thế giới. Cảm xúc của bé cũng đa dạng hơn. Khi không vui sẽ giận dỗi, bị oan ức thì khóc, thậm chí biết nói: "Mẹ ơi con giận rồi", "Con không thích mẹ làm thế". Dù đôi khi cha mẹ cảm thấy bị "xúc phạm", nhưng đó chính là biểu hiện của việc học cách biểu đạt và quản lý cảm xúc.

Trẻ độ tuổi này rất cần được thấu hiểu và kiên nhẫn. Giai đoạn này, điều quan trọng không phải nhồi nhét kiến thức mà là đồng hành và hướng dẫn. Cùng bé vẽ tranh, làm thủ công, đóng vai... đều hữu ích hơn ép học. Cho trẻ tiếp xúc điều mới, khuyến khích bày tỏ suy nghĩ chính là cách tốt nhất hỗ trợ phát triển.

3-6 tuổi là giai đoạn hình thành tính độc lập. Trẻ bắt đầu có chính kiến riêng, muốn tự mặc quần áo, tự lựa chọn, tự quyết định. Hãy cho con không gian để thử sai, để lựa chọn - dù có chậm hay lộn xộn, những trải nghiệm đó đều trở thành bài học quý cho não bộ.

Giai đoạn 3: Tuổi dậy thì

Khi con bước vào tuổi dậy thì, bạn sẽ thấy đứa trẻ từng quấn quýt ngày nào giờ đã khác. Bạn nhắc đi ngủ sớm - bé càu nhàu; Hỏi thêm vài câu - bé bực bội; Định nói tiếp - cửa đóng sập, kèm tấm biển "Không làm phiền", "Vào phải gõ cửa"... Đó không phải là "nổi loạn" mà là dấu hiệu não bộ đang nâng cấp lần nữa.

Ở tuổi dậy thì, vỏ não trước trán - nơi đảm nhiệm tư duy, phán đoán, kiểm soát cảm xúc và hành vi - đang trải qua đợt "đại tu". Quá trình này sẽ kéo dài đến khoảng 20 tuổi mới hoàn thiện. Vì thế, đôi khi bạn thấy thiếu niên có vẻ rất "người lớn", nhưng đôi hành động lại vô cùng "trẻ con".

Cảm xúc tuổi dậy thì cực kỳ bất ổn: sáng vui tươi, chiều đã buồn bã. Cha mẹ thường băn khoăn: Sao con dễ xúc động thế?. Đó là do cấu trúc não vẫn đang điều chỉnh. Có lúc con cáu gắt, lạnh nhạt; nhưng lát sau lại hào hứng trò chuyện, thậm chí ôm ấp âu yếm. Giai đoạn này cũng khiến phụ huynh lo lắng nhất, sợ mình ứng xử không khéo. Nhưng khi con "chống đối", đó cũng là cách bé tìm kiếm bản sắc riêng.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Nhiều mẹ chia sẻ: Khó nhất tuổi dậy thì là "đồng hành". Gần gũi quá - con bực; không quan tâm - lại không yên tâm. Thực ra, trẻ không hề từ chối cha mẹ, chỉ là cần không gian riêng hơn.

Chúng ta có thể lùi lại một bước, để con tự quyết định một số việc: Tự lập thời gian biểu, tự giao lưu bạn bè...; Chỉ cần âm thầm hỗ trợ khi cần. Đôi khi câu nói giản đơn: "Cần gì cứ gọi mẹ" cũng đủ khiến con an tâm.

Tuổi dậy thì không quá dài nhưng cũng chẳng ngắn. Có những ngày cảm thấy thật khó khăn, nhưng vài năm sau nhìn lại, sẽ nhận ra đây chính là giai đoạn cha mẹ và con cùng trưởng thành.

Sự tôn trọng và tin tưởng bạn dành cho con chính là nền tảng để bé đối mặt với thế giới sau này. Đừng sợ con nổi loạn, đừng sợ con xa cách. Hãy lặng lẽ đồng hành, kiên nhẫn chờ đợi. Rồi sẽ đến ngày con quay về bên bạn với phiên bản trưởng thành và thấu hiểu hơn.

Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)

Tin được quan tâm

Những con giáp nào cần thận trọng Ngày 24 tháng 7 là thứ Năm, tức 30 tháng 6 âm lịch?

Thời tiết là biểu hiện của tự nhiên, người xưa đã mô phỏng nó bằng con giáp và các tiết khí. Ngày 24 tháng 7...
Đời sống số 3 ngày, 13 giờ trước

Ngày mùng 1 tháng 6 âm lịch (nhuận) Ất Tỵ 2025, thắp hương vào khung giờ nào đẹp?

Thắp hương ngày mùng 1 tháng 6 âm lịch năm Ất Tỵ (2025), đặc biệt là tháng nhuận vào khung giờ này được coi là...
Làm sao 2 ngày, 24 giờ trước

Có nên xây nhà trong năm nhuận, tháng nhuận không? Câu trả lời từ chuyên gia sẽ khiến nhiều người bất ngờ

Nhiều người băn khoăn trong năm nhuận, tháng nhuận có nên xây nhà không?
Phong thủy 3 ngày, 23 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng Ngày 25 tháng 7 là thứ Sáu, ngày mùng 1 tháng 6 nhuận âm lịch

Sau Đại Nhiệt, nhiệt độ và độ ẩm sẽ hòa quyện, và đất sẽ trở thành trung tâm của sức mạnh. Thứ Sáu, ngày 25...
Đời sống số 22 giờ, 10 phút trước

Trưởng thôn, Tổ trưởng dân phố có được hưởng chính sách tinh giản biên chế sau khi sáp nhập xã không?

Căn cứ theo Nghị định 29, Trưởng thôn, Tổ trưởng dân phố có được hưởng chính sách tinh giản biên chế hay không?
Dòng sự kiện 2 ngày, 9 giờ trước

Những con giáp nào may mắn Ngày 24 tháng 7 là thứ Năm, tức ngày 30 tháng 6 âm lịch?

Ngày 24 tháng 7 là thứ Năm, ngày 30 tháng 6 âm lịch. Sự kết hợp của thiên can và địa chi là năm Tỵ,...
Đời sống số 3 ngày, 14 giờ trước

Tin cùng mục

Các bác sĩ đã phân tích 1.500 cụ già sống thọ và ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng những người sống lâu thường làm 3 điều này!

Một nghiên cứu quy mô với dữ liệu từ 1.500 người cao tuổi sống thọ đã khiến các chuyên gia y tế không khỏi bất...
Chăm sóc sức khỏe 15 giờ, 33 phút trước

Loại rau được báo Mỹ đánh giá 'tốt nhất thế giới', hóa ra là rau quen thuộc bán rẻ đầy chợ Việt

Loại rau quen thuộc họ cải này là một siêu thực phẩm thuộc top "rau tốt nhất thế giới", nó cung nguồn năng lượng tuyệt...
Chăm sóc sức khỏe 15 giờ, 33 phút trước

Khi tôi nuôi dạy cậu con trai tuổi dậy thì như một 'con nhím', tính nổi loạn và mọi sự ngang ngược đều biến mất

Nuôi dạy một đứa trẻ tuổi dậy thì, nhiều khi giống như đang sống cùng một... chú nhím. Mỗi cái chạm quá gần, mỗi lời...
Chăm con 2 ngày, 18 giờ trước

Loại cá nhiều protein hơn cả cá hồi, chợ Việt bán rất nhiều gặp nhớ mua ngay

Cá hồi là một loại thực phẩm giàu protein và phổ biến trong chế độ ăn uống của nhiều người. Tuy nhiên, ít người biết...
Chăm sóc sức khỏe 2 ngày, 22 giờ trước

Những đứa trẻ không khóc khi đi mẫu giáo phần lớn đến từ 5 kiểu gia đình này. Hãy đến và khám phá xem bạn thuộc kiểu gia đình nào nhé!

Cứ mỗi tháng 9, một "vở kịch đẫm nước mắt" lại được dàn dựng ngay trước cổng trường mẫu giáo - các em nhỏ ôm...
Chăm con 2 ngày, 24 giờ trước

Bác sĩ: Dấu hiệu cảnh báo đầu tiên của bệnh thận thường xuất hiện khi ngủ, nhưng nhiều người không coi trọng

"Gần đây tôi phải dậy đi vệ sinh ba hoặc bốn lần một đêm, và giấc ngủ của tôi không được tốt. Có phải vì...
Chăm sóc sức khỏe 2 ngày, 7 giờ trước

Tin mới cập nhật

4 dòng sông 'chết', ô nhiễm bậc nhất giữa thủ đô Hà Nội sắp được 'hồi sinh'

UBND thành phố Hà Nội đã ban hành quyết định phê duyệt Đề án “Phục hồi chất lượng môi trường và phát triển hệ thống...
Kiến thức 3 phút trước

Không phải mê tín! Sau 60 tuổi, không cần phải gặp lại 4 người này nữa. Tránh xa họ quả là một điều may mắn!

Như câu tục ngữ đã nói: "Ba mươi tuổi độc lập, bốn mươi tuổi không còn nghi ngờ, năm mươi tuổi biết ý trời, sáu...
Kiến thức 2 phút trước

Thí sinh đạt 15 - 20 điểm nên đăng ký nguyện vọng vào ngành nào, trường nào?

Căn cứ theo phổ điểm tổ hợp môn do Bộ GD-ĐT công bố, số thí sinh đạt từ 15 - 20 điểm chiếm tỷ lệ...
Tin trong ngày 21 phút trước

Kể từ năm 2025: Vi phạm lỗi này có thể bị tịch thu xe vĩnh viễn, tước quyền sử dụng giấy phép lái xe

Theo Nghị định 123/2021/NĐ-CP, từ ngày 1/1/2022, người điều khiển ô tô quá niên hạn có thể bị xử phạt lên đến 12.000.000 đồng.
Kiến thức 33 phút trước

Đừng bỏ lỡ! Bắt đầu từ tháng 8, sự nghiệp sẽ khởi sắc và những con giáp nào có số mệnh giàu có

Thảm họa đã qua. Từ tháng 8 trở đi, sự nghiệp của bạn sẽ thăng hoa và bạn sẽ nhận được nhiều tiền. Những con...
Đời sống số 37 phút trước

Dinh thự nghìn tỷ của ca sĩ Long Nhật: Nội thất đắt đỏ toàn gỗ quý, thiết kế xa hoa như cung điện Hoàng gia

Cơ ngơi của ca sĩ Long Nhật ở TP. HCM khiến đồng nghiệp và khán giả trầm trồ bởi vẻ bề thế như một tòa...
Nhà Sao 8 giờ, 42 phút trước

'Tháng 6 nhuận' đã đến, người già nói 'Tháng nhuận kiêng 4 điều, cả năm không tai ương', rốt cuộc kiêng những gì?

Tháng 6 nhuận năm 2025 đã tới! Bạn có biết vì sao có hai tháng 6 trong năm? Và đặc biệt, cổ nhân khuyên '4...
Kiến thức 8 giờ, 48 phút trước

Một á hậu bị nghi mang thai con đầu lòng sau khi được cầu hôn tại Phú Sĩ

Thời gian qua, Hương Ly cũng lộ dấu hiệu lạ khi ít hoạt động, hạn chế cập nhật hình ảnh mới trên Facebook.
Chuyện làng sao 8 giờ, 27 phút trước

Lan Phương ra sao sau thông báo ly thân chồng Tây?

Lan Phương bày tỏ không ngờ được nhiều người động viên, nhờ đó cô cảm thấy được nhẹ lòng hơn.
Chuyện làng sao 8 giờ, 29 phút trước

Điểm chuẩn Học viện An ninh nhân dân từ năm 2021 - 2024

Trong năm 2025, Học viện An ninh nhân dân tuyển 440 sinh viên hệ chính quy, tăng 30 chỉ tiêu so với năm ngoái.
Tin trong ngày 10 giờ, 50 phút trước