Danh mục

Nghiên cứu Harvard: Trẻ có 3 'giai đoạn vàng' phát triển trí não trong đời, bỏ lỡ 1 cái cũng đáng tiếc

Thứ năm, 12/06/2025 10:28

Đại học Harvard đã chỉ ra rằng, trẻ có ba giai đoạn vàng phát triển trí não trong đời, cha mẹ nên hiểu rõ để giúp con phát triển toàn diện.

Trong nuôi dạy con không nên so sánh với người khác. Tuy nhiên khi nhìn trẻ chơi cùng nhau, chúng ta khó tránh khỏi nhận thấy sự khác biệt: Tại sao có trẻ học rất nhanh, trong khi có bé luôn chậm hơn một nhịp? Liệu đó là khác biệt bẩm sinh hay do nhịp độ phát triển của trẻ chưa theo kịp?

Trung tâm Phát triển Trẻ em Đại học Harvard chỉ ra rằng trong quá trình lớn lên, trẻ sẽ trải qua 3 "giai đoạn vàng" phát triển trí não vượt bậc. Mỗi giai đoạn đều là cánh cửa mở ra tiềm năng của trẻ. Nếu nắm bắt được, trẻ có thể tiến bộ vượt trội. Nhưng nếu bỏ lỡ, trẻ sẽ phải nỗ lực nhiều hơn để bù đắp sau này. Vì vậy, nếu không hiểu rõ 3 giai đoạn này, khi phát hiện ra thì có thể đã muộn, thật đáng tiếc biết bao.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Giai đoạn 1: 0-3 tuổi

Bạn có thể thắc mắc, bé còn quá nhỏ, ngoài ăn ngủ vệ sinh thì dường như chưa biết gì, chỉ khóc cười suốt ngày, liệu bé hiểu được điều gì? Thực tế, trong 3 năm đầu đời, não bộ trẻ thay đổi nhiều hơn ta tưởng. Sau khi chào đời, các neuron thần kinh của trẻ kết nối với tốc độ chóng mặt.

Bạn có để ý trẻ sơ sinh luôn hứng thú với mọi thứ xung quanh? Mắt bé dõi theo người, quay đầu khi nghe tiếng động. Khi được bế, bé nhận ra mùi hương quen, lắng nghe giọng nói của bạn. Những hành động nhỏ này tưởng đơn giản nhưng đang rèn luyện giác quan và kết nối não bộ. Khi bạn trò chuyện, bé chưa hiểu lời nhưng cảm nhận được âm điệu; khi bạn cù đùa, bé cười khúc khích. Đó chính là thành quả từ tương tác sớm giữa cha mẹ và con.

Nhiều người lo lắng về giáo dục sớm, sợ dạy chưa đủ. Nhưng "giáo dục" tốt nhất chính là sự đồng hành trong sinh hoạt hàng ngày. Bạn có thể trò chuyện, hát ru, chơi cùng đồ chơi, đọc sách tranh... đều là những viên gạch quan trọng cho sự phát triển của trẻ.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Sự tôn trọng và tin tưởng bạn dành cho con chính là nền tảng để bé đối mặt với thế giới sau này (Ảnh minh họa)

Đôi khi bạn nghĩ mình đang nói chuyện vô ích, nhưng trẻ lại đang âm thầm học hỏi. Bé quan sát biểu cảm, bắt chước ngữ điệu của bạn - tất cả đều hỗ trợ phát triển não bộ. Điều trẻ cần nhất chính là sự hiện diện ổn định và phản ứng kịp thời từ cha mẹ. Khi bé khóc được vỗ về, bé sẽ nhanh nín, khi bé cười được đáp lại, bé sẽ càng hào hứng. Những chi tiết nhỏ này giúp củng cố kết nối não bộ, xây dựng khả năng biểu đạt và lòng tin sau này.

3 năm trôi qua rất nhanh. Mỗi bước chân nhỏ của con đều đáng để ta đồng hành. Dù bận rộn, chỉ cần ngồi bên chơi cùng bé, trò chuyện đôi câu - đó đã là món quà vô giá. Chỉ cần chúng ta dành chút tâm sức, con sẽ không bỏ lỡ cột mốc quan trọng này.

Ads

Giai đoạn 2: 3-6 tuổi

Ở độ tuổi 3-6, căn nhà thường vang lên những câu hỏi: "Tại sao?", "Cái gì đây?", "Con làm thử được không?"... Trí não trẻ đang sản sinh vô số ý tưởng mới. Đây chính là đỉnh cao phát triển não bộ lần thứ hai.

Montessori từng nói: 3 tuổi là bước ngoặt của trẻ. Thật vậy, sau 3 tuổi, trẻ thay đổi rõ rệt. Bé đột nhiên hoạt ngôn, biểu đạt cảm xúc phong phú hơn. Đặc biệt khoảng 5 tuổi, trẻ liên tục đặt câu hỏi "tại sao", như có hàng vạn thắc mắc trong đầu. Những câu hỏi đó chính là biểu hiện của não bộ đang thiết lập liên kết mới.

Nghiên cứu cho thấy, trẻ 3-6 tuổi phát triển vượt bậc về ngôn ngữ, trí nhớ, tư duy logic và kỹ năng xã hội - gần như mỗi ngày đều có tiến bộ mới.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Bạn có để ý trẻ đột nhiên thích kể chuyện? Đôi khi bé còn tự sáng tác cốt truyện, diễn đạt mạch lạc. Đó là dấu hiệu não bộ đang xây dựng "trí tưởng tượng" và "khả năng biểu đạt". Trẻ cũng thích giao lưu với bạn, sử dụng ngôn ngữ phức tạp hơn để miêu tả thế giới. Cảm xúc của bé cũng đa dạng hơn. Khi không vui sẽ giận dỗi, bị oan ức thì khóc, thậm chí biết nói: "Mẹ ơi con giận rồi", "Con không thích mẹ làm thế". Dù đôi khi cha mẹ cảm thấy bị "xúc phạm", nhưng đó chính là biểu hiện của việc học cách biểu đạt và quản lý cảm xúc.

Trẻ độ tuổi này rất cần được thấu hiểu và kiên nhẫn. Giai đoạn này, điều quan trọng không phải nhồi nhét kiến thức mà là đồng hành và hướng dẫn. Cùng bé vẽ tranh, làm thủ công, đóng vai... đều hữu ích hơn ép học. Cho trẻ tiếp xúc điều mới, khuyến khích bày tỏ suy nghĩ chính là cách tốt nhất hỗ trợ phát triển.

3-6 tuổi là giai đoạn hình thành tính độc lập. Trẻ bắt đầu có chính kiến riêng, muốn tự mặc quần áo, tự lựa chọn, tự quyết định. Hãy cho con không gian để thử sai, để lựa chọn - dù có chậm hay lộn xộn, những trải nghiệm đó đều trở thành bài học quý cho não bộ.

Giai đoạn 3: Tuổi dậy thì

Khi con bước vào tuổi dậy thì, bạn sẽ thấy đứa trẻ từng quấn quýt ngày nào giờ đã khác. Bạn nhắc đi ngủ sớm - bé càu nhàu; Hỏi thêm vài câu - bé bực bội; Định nói tiếp - cửa đóng sập, kèm tấm biển "Không làm phiền", "Vào phải gõ cửa"... Đó không phải là "nổi loạn" mà là dấu hiệu não bộ đang nâng cấp lần nữa.

Ở tuổi dậy thì, vỏ não trước trán - nơi đảm nhiệm tư duy, phán đoán, kiểm soát cảm xúc và hành vi - đang trải qua đợt "đại tu". Quá trình này sẽ kéo dài đến khoảng 20 tuổi mới hoàn thiện. Vì thế, đôi khi bạn thấy thiếu niên có vẻ rất "người lớn", nhưng đôi hành động lại vô cùng "trẻ con".

Cảm xúc tuổi dậy thì cực kỳ bất ổn: sáng vui tươi, chiều đã buồn bã. Cha mẹ thường băn khoăn: Sao con dễ xúc động thế?. Đó là do cấu trúc não vẫn đang điều chỉnh. Có lúc con cáu gắt, lạnh nhạt; nhưng lát sau lại hào hứng trò chuyện, thậm chí ôm ấp âu yếm. Giai đoạn này cũng khiến phụ huynh lo lắng nhất, sợ mình ứng xử không khéo. Nhưng khi con "chống đối", đó cũng là cách bé tìm kiếm bản sắc riêng.

trẻ em, dạy con, nghiên cứu Harvard

Nhiều mẹ chia sẻ: Khó nhất tuổi dậy thì là "đồng hành". Gần gũi quá - con bực; không quan tâm - lại không yên tâm. Thực ra, trẻ không hề từ chối cha mẹ, chỉ là cần không gian riêng hơn.

Chúng ta có thể lùi lại một bước, để con tự quyết định một số việc: Tự lập thời gian biểu, tự giao lưu bạn bè...; Chỉ cần âm thầm hỗ trợ khi cần. Đôi khi câu nói giản đơn: "Cần gì cứ gọi mẹ" cũng đủ khiến con an tâm.

Tuổi dậy thì không quá dài nhưng cũng chẳng ngắn. Có những ngày cảm thấy thật khó khăn, nhưng vài năm sau nhìn lại, sẽ nhận ra đây chính là giai đoạn cha mẹ và con cùng trưởng thành.

Sự tôn trọng và tin tưởng bạn dành cho con chính là nền tảng để bé đối mặt với thế giới sau này. Đừng sợ con nổi loạn, đừng sợ con xa cách. Hãy lặng lẽ đồng hành, kiên nhẫn chờ đợi. Rồi sẽ đến ngày con quay về bên bạn với phiên bản trưởng thành và thấu hiểu hơn.

Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)

Tin được quan tâm

Kể từ nay đến 31/12/2025: Người đủ 30 năm tuổi Đảng sẽ được nhận mức tiền thưởng là bao nhiêu?

Tiền thưởng huy hiệu Đảng năm 2025 dự kiến được tính theo mức lương cơ sở quy định tại Nghị định 73/2024/NĐ-CP.
Kiến thức 3 ngày, 2 giờ trước

Tại sao không nên cho người thân, họ hàng sống ở trong nhà mình?

Như câu nói "Họ hàng xa không bằng hàng xóm gần". Trong xã hội ngày nay, chúng ta cần học cách cân bằng giữa tình...
Đời sống số 3 ngày, 19 giờ trước

Người cao tuổi sẽ không được nhận trợ cấp hưu trí xã hội 700.000 đồng/tháng nếu không đáp ứng được các điều kiện nào tại Nghị quyết 65?

Mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng 700.000 đồng/tháng theo Nghị quyết 65/2025/NQ-HĐND cao hơn 200.000 đồng (tức 40%) so với mức của...
Kiến thức 3 ngày, 2 giờ trước

Từ nay, công chức vi phạm các hành vi này sẽ bị buộc thôi việc theo quy định mới

Bắt đầu từ 1/7/2025, công chức vi phạm các hành vi nghiêm trọng như dùng bằng giả, tái phạm, gây hậu quả nặng sẽ bị...
Tin trong ngày 3 ngày, 11 giờ trước

Tin vui cho toàn bộ giáo viên cả nước: Dự kiến tăng lương cơ bản, tối đa 7 triệu đồng/tháng, chưa kể phụ cấp

Đây là điểm mới nằm trong dự thảo mới của Bộ GD&ĐT liên quan đến chế độ tiền lương, phụ cấp cho giáo viên.
Kiến thức 3 ngày, 12 giờ trước

Bộ bàn ghế ở Việt Nam được coi là báu vật: Làm từ loại gỗ quý hiếm bậc nhất thế giới, từng được định giá 100 tỷ đồng

Bộ bàn ghế này không chỉ là một món đồ nội thất mà còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, mang đậm dấu...
Kiến thức 3 ngày, 20 giờ trước

Tin cùng mục

Những người dễ bị đột quỵ thường có thói quen ăn uống này

Những thói quen ăn uống này sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh huyết áp cao, mỡ máu cao, béo phì và các bệnh khác,...
Chăm sóc sức khỏe 22 giờ, 50 phút trước

Giáo viên 25 năm kinh nghiệm nói thẳng: Đa phần trẻ thành công bắt nguồn từ một câu nói 'khó nghe' của cha mẹ

Trong suốt 25 năm đứng trên bục giảng, cô Trương Hải Vân đã nhận ra một điểm chung bất ngờ ở những học sinh thành...
Chăm con 1 ngày, 6 giờ trước

Bé 3 tuổi đọc thuộc lòng hàng chục bài thơ nhưng bị trường mẫu giáo trả về sau 5 ngày: Lý do xót xa đằng sau danh xưng “thần đồng”

Một cậu bé chưa đầy 3 tuổi tại Trung Quốc, người được ca ngợi là "thần đồng" nhưng lại bị trường mẫu giáo trả về...
Chăm con 1 ngày, 6 giờ trước

3 điều cha mẹ nghĩ là tốt cho con hóa ra lại hủy hoại EQ, 45 tuổi khi nhìn lại chỉ biết bật khóc vì quá hối hận

Bước sang tuổi 45, nhiều bậc cha mẹ bắt đầu nhìn lại hành trình nuôi dạy con và nhận ra không ít sai lầm. Điều...
Chăm con 1 ngày, 9 giờ trước

Trẻ em có chỉ số IQ cao thường có những đặc điểm này. Hãy xem con bạn có bao nhiêu đặc điểm trong số đó nhé

Việc đo lường trí thông minh đã mất hàng thập kỷ nghiên cứu để đạt được kết quả đo lường chính xác nhất có thể....
Chăm con 2 ngày, 19 giờ trước

Dấu hiệu ung thư phổi 'nhìn một cái thấy ngay', bác sĩ khuyên nếu gặp tình trạng này nên đi khám gấp

Một khảo sát cho thấy 29% người bị ung thư phổi có dấu hiệu ngón tay dùi trống. Nếu không chắc chắn móng tay của...
Chăm sóc sức khỏe 2 ngày, 20 giờ trước

Tin mới cập nhật

Trắc nghiệm tâm lý: Chọn bức tranh bạn yêu thích nhất và thử xem điều kỳ diệu nào sẽ xảy ra trong tương lai gần!

Hãy chọn nhanh bức khiến bạn bị cuốn hút nhất (đừng suy nghĩ quá nhiều) – và khám phá điều kỳ diệu sắp xảy ra...
Đời sống số 3 phút trước

Ngành học từng bị chê 'khó xin việc', giờ được doanh nghiệp tranh nhau săn đón: Lương khởi điểm 60.000.000 đồng/tháng

Không chỉ là nghề của tương lai, mà ngay trong hiện tại, ngành này đã và đang tạo ra hàng nghìn cơ hội việc làm...
Doanh nghiệp 5 phút trước

Người đàn ông sống đến 78 năm mới biết mình có 3 dương vật

Các nhà nghiên cứu cho biết vẫn còn nhiều người sở hữu 2 hoặc 3 dương vật nhưng chưa được báo cáo. Chính họ thậm...
Kiến thức 5 phút trước

Tăng lương hưu lần 3 sau đợt tăng 15%: Người hưởng lương hưu cao nhất Việt Nam nhận 140 triệu đồng/tháng là ai?

Việc điều chỉnh lương hưu tiếp nối đợt tăng 15% trước đó đã mang lại lợi ích cho hàng triệu người cao tuổi trên cả...
Kiến thức 5 phút trước

Bộ bàn ghế làm từ 20 tấn gỗ đắt đỏ bậc nhất, giá hơn 700 tỷ đồng, 50 nghệ nhân làm việc suốt 9 năm mới hoàn thành

Để hoàn thiện kiệt tác từ 20 tấn gỗ cẩm lai vàng quý hiếm này, 50 nghệ nhân tài hoa đã phải miệt mài làm...
Kiến thức 6 phút trước

Lội nước mưa ngập úng về nhà cần làm ngay 9 điều để không bị ghẻ lở, bệnh ngoài da

Chịu ảnh hưởng của bão số 10, nhiều khu vực bị ngập nặng. Ngập lụt không chỉ gây thiệt hại về tài sản, hạ tầng...
Chăm sóc sức khỏe 54 phút trước

Bất động sản tỉnh nhỏ nhất nước từng 'dậy sóng', có loạt ông lớn Vingroup, Ecopark, Kinh Bắc... đổ về làm dự án 'khủng', thị trường giờ ra sao?

Từng được biết đến là tâm điểm thu hút các "ông lớn" như Vingroup, Ecopark, Kinh Bắc đổ về triển khai những dự án quy...
Tin trong ngày 54 phút trước

Tài xế cần làm gì khi ô tô điện sắp hết pin mà xe vẫn cách xa trạm sạc?

Tình huống ô tô điện đột ngột hết pin giữa đường là nỗi lo mà không tài xế nào muốn rơi vào. Tuy nhiên, trong...
Kiến thức 54 phút trước

Nghiên cứu Harvard chỉ ra: Không mắc 4 bệnh này trước tuổi 50 thì sẽ giảm 70% nguy cơ ung thư khi về già

Giữa bối cảnh tỷ lệ mắc ung thư ngày càng gia tăng, một nghiên cứu quy mô lớn mang đến thông điệp lạc quan: Sức...
Chăm sóc sức khỏe 55 phút trước

Cầm 6 tỷ đồng chỉ mua được căn 25m2, nằm sâu trong ngõ ngách ở Hà Nội

Theo khảo sát mới, số lượng nhà rao bán trong ngõ ở các quận trung tâm với mức giá 6-7 tỷ không nhiều.
Kiến thức 55 phút trước