Danh mục

Muốn khen con, đừng chỉ nói 'Con giỏi lắm', học thuộc 3 'công thức vàng' này, con sẽ tự tin và có tương lai rạng ngời

Thứ sáu, 25/04/2025 10:28

Thực tế cho thấy, những lời khen không đúng cách có thể làm giảm động lực nội tại của trẻ, khiến chúng sợ thử thách, thậm chí gây phản kháng.

Trong nuôi dạy con cái, khen ngợi là một môn nghệ thuật. Nhiều cha mẹ thường dùng những câu chung chung như "Con giỏi lắm", "Con thông minh quá" để khen con. Nhưng ít ai biết rằng cách khen này đôi khi phản tác dụng.

Nghiên cứu tâm lý học chỉ ra, những lời khen không đúng cách có thể làm giảm động lực nội tại của trẻ, khiến chúng sợ thử thách, thậm chí gây phản kháng.

Như lời khen "con giỏi lắm", thoạt nghe có vẻ tích cực. Nhưng thực chất, điều này chửa hẳn làm con hài lòng, cũng không thấu hiểu nhu cầu và cảm xúc của con. Quan trọng hơn, cách diễn đạt mơ hồ này thiếu nội dung cụ thể, dễ khiến trẻ nghĩ rằng cha mẹ đang khen cho có.

Vậy phụ huynh nên khen con thế nào?

Dưới đây là 3 "công thức khen ngợi" đã được kiểm chứng, thuộc lòng và áp dụng thường xuyên sẽ giúp trẻ tự tin và thành công.

1. Công thức khen mô tả: Hành động cụ thể + Tác động tích cực

Ví dụ, khi con vẽ một bức tranh đẹp, đừng nói "Bức tranh đẹp quá". Thay vào đó hãy nói: "Mẹ thấy con dùng nhiều màu sắc, còn tô bầu trời màu tím, sự sáng tạo này rất độc đáo, làm bức tranh sống động hẳn lên".

Đây chính là cách khen mô tả: Hành động cụ thể + Tác động tích cực. Cốt lõi của công thức này là tránh lời khen chung chung, thay vào đó tập trung vào chi tiết mà trẻ làm tốt.

Khi trẻ cảm nhận được sự quan tâm thực sự của cha mẹ, lời khen mới có sức mạnh và ý nghĩa. Công thức này có thể áp dụng trong nhiều tình huống. Như khi con sắp xếp cặp sách, hãy nói: "Hôm nay con tự sắp xếp sách vở ngăn nắp, như vậy ngày mai tìm đồ sẽ dễ dàng hơn". Dần dần, cách khen này giúp trẻ nhận biết hành vi nào là tích cực, đồng thời tập trung vào quá trình thay vì chỉ chú ý kết quả. Điều này sẽ thúc đẩy sự phát triển toàn diện của trẻ, giúp chúng ngày càng xuất sắc.

dạy con, nuôi dạy con, dạy con tự tin

2. Công thức khen phát triển: Nhấn mạnh nỗ lực + Chỉ ra tiến bộ

Ví dụ, khi con học giỏi toán, đừng nói "Con là thiên tài toán học". Thay vào đó hãy nói: "Mẹ thấy con đã luyện tập tính nhẩm mỗi ngày, giờ làm bài vừa nhanh vừa chính xác, sự kiên trì của con đã được đền đáp". Cách khen này giúp hình thành "tư duy phát triển", khiến trẻ tin rằng năng lực có thể cải thiện qua nỗ lực.

Đồng thời, trẻ sẽ tự tin khám phá và thử nghiệm, nâng cao khả năng tự thúc đẩy bản thân. Ngược lại, nếu dùng từ ngữ như "thông minh" để khen, trẻ dễ hình thành tâm lý: "Mọi người khen mình thông minh, mình không được tỏ ra kém cỏi". Lâu dần, trẻ sẽ che giấu khuyết điểm, khiến cha mẹ chỉ thấy bề nổi. Khi gặp thất bại, trẻ dễ bị tổn thương lòng tự trọng.

Như nghiên cứu của Giáo sư Dweck (Đại học Stanford) chỉ rõ, khen ngợi tài năng bẩm sinh như "Con thông minh quá" khiến trẻ sợ thử thách. Trong khi cách khen nhấn mạnh nỗ lực giúp trẻ hiểu rằng khó khăn chỉ là tạm thời, tiến bộ đến từ cố gắng không ngừng.

dạy con, nuôi dạy con, dạy con tự tin

3. Công thức khen trao quyền: Ghi nhận phẩm chất + Định hướng tương lai

Ví dụ, khi con đạt điểm cao, thay vì nói "Con giỏi lắm", hãy thử: "Con đã lập kế hoạch ôn tập và thực hiện nghiêm túc, thái độ tự giác này sẽ giúp con tự tin đối mặt mọi thử thách sau này". Công thức này kết nối hành động hiện tại với tiềm năng tương lai, giúp trẻ thấy được giá trị bền vững của những phẩm chất tốt.

Với trẻ biết lắng nghe, có thể khen: "Con biết kiên nhẫn nghe người khác ngay cả khi bất đồng, sự tôn trọng này sẽ giúp con có nhiều bạn bè hơn". Cách khen này giống như "dán nhãn tích cực" của cha mẹ.

Nói cách khác, càng "trao quyền" cho trẻ theo hướng này, trẻ càng phát triển đúng như hình mẫu cha mẹ mong đợi. Không chỉ ghi nhận hiện tại, lời khen còn xây dựng nhận thức tích cực, giúp trẻ khẳng định giá trị bản thân.

Ban đầu, nhiều phụ huynh có thể thấy cách khen này gượng gạo. Nhưng hãy bắt đầu từ những tình huống nhỏ, áp dụng một hai lần mỗi ngày, dần dần sẽ trở thành thói quen giao tiếp tự nhiên.

dạy con, nuôi dạy con, dạy con tự tin

Bởi lẽ, cha mẹ cần hiểu rằng, lời khen hiệu quả như tấm gương, không nhằm thay đổi trẻ, mà giúp chúng nhìn rõ ưu điểm của mình. Khi trẻ xây dựng được sự tự tin và nhận thức tích cực từ phản hồi của cha mẹ, chúng tự khắc sẽ phát triển thành công.

Như lời một chuyên gia từng nói, nghệ thuật nuôi dạy con là vừa làm ngọn hải đăng dẫn lối, vừa làm tấm gương phản chiếu bản chất. Và những lời khen đúng cách chính là ánh sáng trong gương, sưởi ấm hiện tại và soi đường cho tương lai con trẻ.

Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)

Tin được quan tâm

Quy định mới nhất về đèn đỏ, đèn xanh, đèn vàng: Nhiều người còn chủ quan dễ bị phạt tới 20.000.000 đồng

Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 chính thức có hiệu lực, mang đến nhiều thay đổi lớn, đặc biệt là các...
Kiến thức 3 ngày, 1 giờ trước

Tháng 6 nhuận âm sẽ mang lại rất nhiều may mắn! Ba con giáp sẽ đổi vận và đón nhận những điều tốt

Bắt đầu từ tháng 6 nhuận âm lịch, 3 con giáp sẽ được ban phước lành, may mắn và cuộc sống sẽ được đổi mới....
Đời sống số 3 ngày, 2 giờ trước

Sau 1/7 theo quy định mới: Có được xây nhà cấp 4 trên đất nông nghiệp không?

Đất nông nghiệp được quy định sử dụng cho mục đích sản xuất nông nghiệp, không phải để ở. Nhưng nếu có tình dựng nhà...
Kiến thức 3 ngày, 19 giờ trước

Tin vui từ 1/7/2025: Người tham gia BHXH tự nguyện sẽ được nhận ít nhất 2 triệu đồng từ khoản trợ cấp mới

Điều này đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc tăng cường an sinh xã hội, khuyến khích người dân tham gia BHXH tự nguyện....
Kiến thức 3 ngày, 1 giờ trước

Tin vui: Người từ 60 tuổi trở lên không có lương hưu được thêm 1 quyền lợi lớn, cao chưa từng có

Người lao động 60 tuổi chưa đáp ứng điều kiện được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội và thêm điều kiện là chưa đủ...
Dòng sự kiện 2 ngày, 18 giờ trước

Hơn 1 triệu giáo viên được đón tin vui sau 5 tháng nữa, được hưởng phụ cấp đặc biệt

Khi thực hiện chế độ tiền lương mới, sẽ tiến hành sắp xếp lại các chế độ phụ cấp hiện hành. Thế nhưng, giáo viên...
Tin trong ngày 3 ngày, 17 giờ trước

Tin cùng mục

'Kẻ thù' đại kỵ của ngô: Tuyệt đối không kết hợp và 5 nhóm người này cũng nên hạn chế ăn kẻo rước bệnh vào người

Ngô từ lâu đã chiếm được cảm tình của nhiều người bởi giá trị dinh dưỡng dồi dào, tiện lợi trong chế biến. Tuy nhiên,...
Chăm sóc sức khỏe 11 giờ, 56 phút trước

Tại sao số ca ung thư dạ dày ngày càng tăng? 4 thói quen xấu này có thể là thủ phạm gây ung thư dạ dày

Trong những năm gần đây, chứng khó chịu ở dạ dày dường như đã trở thành "đặc điểm chuẩn mực" đối với người hiện đại....
Chăm sóc sức khỏe 12 giờ, 26 phút trước

Nghiên cứu Harvard chỉ ra: Trẻ thích làm 3 việc này thông minh hơn hẳn chúng bạn, cha mẹ đừng cố ngăn cản!

Ai làm cha mẹ cũng mong con mình trở nên xuất chúng, thông minh hơn bạn bè đồng trang lứa. Tuy nhiên, sự khác biệt...
Chăm con 17 giờ, 54 phút trước

'Ngôi sao phòng chống ung thư' không phải là bông cải xanh, mà là thứ này! Ăn một ít mỗi ngày để chống ung thư và tăng cường miễn dịch

Bông cải xanh luôn được ca ngợi là 'siêu thực phẩm' chống ung thư, nhưng ít ai biết rằng có một loại rau dân dã,...
Chăm sóc sức khỏe 22 giờ, 33 phút trước

Căn bệnh Tổng thống Mỹ Donald Trump mắc nguy hiểm ra sao?

Ngày 17/7, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt đã thông báo về tình hình sức khoẻ của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Chăm sóc sức khỏe 22 giờ, 27 phút trước

'Ba Ít - Ba Nhiều', trí tuệ giáo dục con đáng học hỏi của các bậc cha mẹ có tầm nhìn lớn

Những bậc phụ huynh có tầm nhìn lớn thường rất am hiểu nghệ thuật nuôi dạy con. Nguyên tắc "Ba Ít - Ba Nhiều" giúp...
Chăm con 23 giờ, 12 phút trước

Tin mới cập nhật

Sao Việt 19/7: Ca sĩ Tuấn Hưng bất ngờ cạo trọc đầu; Hoa hậu H'hen Niê bụng bầu to 'vượt mặt' vẫn tập gym

Tin sao Việt 19/7/2025: Ca sĩ Tuấn Hưng bất ngờ cạo trọc đầu, khẳng định không phải làm hình ảnh. Hoa hậu H'Hen Niê chia...
Chuyện làng sao 42 giây trước

Mức phạt lỗi xe máy đè vạch dừng đèn đỏ theo quy định mới: Người vi phạm nộp phạt cao nhất bao nhiêu tiền?

Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định về mức phạt dành cho hành vi để xe máy đè vạch khi dừng đèn đỏ, cụ thể như dưới...
Kiến thức 7 phút trước

Mất Sổ đỏ có phải là mất tài sản không? Người dân cần chú ý gì khi mất Sổ đỏ để tránh rắc rối?

Trong trường hợp bị mất sổ đỏ, người dân không phải quá hoang mang và cần chú ý một số vấn đề.
Kiến thức 9 phút trước

Lĩnh vực công nghệ này được dự đoán sẽ định hình lại các ngành nghề, chiếm 70% công việc văn phòng trong 10 năm tới

Trong vòng một thập kỷ tới, Agentic AI (Trí tuệ nhân tạo có tính tác nhân) có thể định hình lại các ngành nghề bằng...
Tin trong ngày 10 phút trước

Tin mừng: Tăng 38,9% trợ cấp xã hội hàng tháng từ 1/7/2025, ai sẽ được hưởng lợi lớn nhất?

Một tin vui lớn vừa đến với hàng triệu người thuộc diện bảo trợ xã hội trên cả nước: mức trợ cấp xã hội hàng...
Kiến thức 12 phút trước

Từ nay: Nhà nghỉ, khách sạn có được quyền giữ thẻ Căn cước, CCCD của khách lưu trú không?

Khi lưu trú tại nhà nghỉ, khách sạn, chúng ta thường nhận được yêu cầu cung cấp thông tin trên thẻ Căn cước, Căn cước...
Kiến thức 53 phút trước

Dùng nước vo gạo để tưới hoa, cần để bao nhiêu ngày là tốt nhất? Nắm vững thời gian lên men để tăng gấp đôi hiệu quả của phân bón

Nước vo gạo là một loại "phân bón tự nhiên" phổ biến trong cuộc sống. Nhiều người yêu hoa sẽ dùng nước vo gạo để...
Kiến thức 1 giờ, 6 phút trước

Ngủ với máy điều hòa hay quạt thì tốt cho sức khỏe hơn? Bác sĩ sẽ cho bạn biết

"Ngủ với điều hòa hay bật quạt vào ban đêm thì tốt hơn?". Người phụ nữ trung niên đặt câu hỏi này đã sống ở...
Chăm sóc sức khỏe 1 giờ, 25 phút trước

Ai nuôi dạy con thông minh hơn? Nghiên cứu của Đại học Harvard cho thấy: Trẻ em được nuôi dưỡng bởi người này có chỉ số IQ cao hơn

Trong quá trình phát triển của trẻ em, việc nuôi dạy con thông minh hơn luôn là chủ đề được nhiều người quan tâm.
Kiến thức 1 giờ, 28 phút trước

Mọi chuyện sẽ tốt đẹp hơn từ tuần sau. Với những con giáp kiếm tiền như vũ bão, họ càng chăm chỉ, vận may sẽ càng đến!

Chúc may mắn trong tuần tới! 3 con giáp sẽ có cả thu nhập phụ và thu nhập thường xuyên, mở ra một kỷ nguyên...
Đời sống số 2 giờ, 37 phút trước