'Mẹ ơi, chúng ta có bao nhiêu tiền?' 3 câu trả lời khác nhau quyết định 3 cuộc sống khác nhau của con bạn

Trên đường đón con từ trường về, con bé bỗng buột miệng hỏi: "Mẹ ơi, nhà mình có bao nhiêu tiền vậy?" Câu hỏi này khiến tôi giật mình. Nên trả lời thế nào đây? Một đứa trẻ con như nó thì hiểu gì về tiền bạc chứ? Lúc đó tôi chỉ ậm ừ cho qua chuyện. Về sau tôi mới chợt nhận ra, khi trẻ hỏi về vấn đề tiền bạc, đó thực chất là lần đầu tiên chúng cố gắng hiểu cách vận hành của "đồng tiền". Một câu trả lời hay không chỉ bảo vệ cảm giác an toàn của trẻ mà còn khơi gợi nhận thức về tài chính và giá trị sống.

Hầu hết chúng ta thường có 3 cách trả lời sau đây, và mỗi cách sẽ ảnh hưởng đến cuộc đời của trẻ theo 3 hướng khác nhau.

1. Cách trả lời thứ nhất: "Trẻ con hỏi làm gì chuyện đó?"

"Nhà mình có bao nhiêu tiền?", nhe câu này, nhiều bà mẹ có lẽ giống tôi, phản ứng đầu tiên sẽ là - im lặng, đừng hỏi, con không cần biết. "Trẻ con biết gì về tiền bạc?"; "Con còn nhỏ, lo cho bản thân mình đi"; "Con đừng quan tâm chuyện này"

Những câu trả lời như vậy chỉ là phản xạ "bảo vệ" trẻ của chúng ta, không muốn chúng sớm phải bận tâm đến những "chuyện của người lớn". Bởi trong tiềm thức, chúng ta sợ rằng nếu trẻ biết quá nhiều, chúng sẽ: So sánh với người khác; Đòi hỏi nhiều hơn, muốn mua cái này cái kia; Lo lắng về tình hình kinh tế gia đình; "Trưởng thành quá nhanh", đánh mất sự hồn nhiên.

Vì vậy, chúng ta chọn cách né tránh để "bảo vệ" ranh giới thông tin của trẻ. Nhưng vấn đề là, trẻ con không ngốc nghếch. Việc chúng hỏi bạn chứng tỏ chúng đã có nhận thức về tiền bạc. Có thể chúng nghe thấy bạn bè nói "Bố tớ kiếm được nhiều tiền lắm", hoặc thấy chúng ta tính toán tiền nong, thở dài, nói "Cái này đắt quá". Trẻ sớm muộn cũng nhận ra: Tiền là một phần của cuộc sống, và việc chúng ta từ chối trả lời thực chất là phủ nhận cảm nhận của chúng.

Thực ra, trẻ không nhất thiết phải biết "bao nhiêu tiền", mà muốn biết: Gia đình có an toàn không? Có ổn định không?; Cuộc sống của con có được đảm bảo không?; Con có thể mong đợi điều gì? Có thể được đáp ứng đến mức nào?. Chúng không quan tâm đến "tài sản gia đình", mà đang xây dựng cảm giác an toàn và nhận thức thực tế.

Vì vậy, nếu chúng ta đóng sập cánh cửa vì "con còn quá nhỏ", trẻ sẽ tự suy diễn câu trả lời: "Nhà mình nghèo lắm phải không?"; "Con không thể có những thứ bạn bè có phải không?"; "Con không nên làm phiền mẹ phải không?"

Nói cho cùng, né tránh không phải là bảo vệ, mà là một sự xa cách từ từ. Khi trẻ lần đầu mở lòng hỏi bạn "Nhà mình có bao nhiêu tiền", bạn đóng sập cánh cửa, có lẽ cũng đóng luôn cánh cửa bày tỏ niềm tin và xây dựng nhận thức của trẻ.

2. Cách trả lời thứ hai: "Nhà mình nghèo đến mức không có cơm ăn!" hoặc "Muốn mua gì cũng được, nhà mình giàu lắm!"

Cũng với câu hỏi: "Mẹ ơi, nhà mình có bao nhiêu tiền?", một số bà mẹ thường trả lời rất "kịch tính". Có người sẽ thở dài não nề: "Nhà mình nghèo lắm, chẳng có đồng nào, cơm cũng không đủ ăn". Lại có người phóng đại: "Con muốn mua gì cũng được, nhà mình giàu có tiền tỷ!". Những câu trả lời này, đúng là vui vẻ hài hước, đôi khi khiến trẻ bật cười. Nhưng vấn đề là: Người lớn nói đùa, trẻ con lại hiểu thật.

Nghèo kiểu tự giễu: Ví dụ mẹ biết gia đình không khá giả nhưng không muốn làm con lo lắng hay cảm thấy mình "thua kém", nên dùng cách nói đùa về cái nghèo. Cách này tạo không khí vui vẻ, trẻ không sợ hãi. Nhưng mặt trái là trẻ nhỏ không phân biệt được đùa thật, nghe nhiều sẽ nghĩ nhà mình nghèo hơn người khác, mình không được đòi hỏi, phải sống khép mình. Kết quả, có đứa trẻ gia đình bình thường nhưng không dám đòi hỏi gì, sợ "mình mở miệng là nhà hết gạo".

Tâm hồn "nghèo khó" từ nhỏ, lớn lên dễ trở thành người tự hạn chế: không dám tiêu tiền, không dám hưởng thụ, không dám theo đuổi ước mơ.

Giàu kiểu khoe khoang: Một số mẹ sợ con mặc cảm, muốn con không thua kém nên tạo cảm giác "nhà mình giàu nhất": "Nhà mình giàu mà! Con muốn gì mẹ mua cho"; Bạn có gì con có nấy, không để con thua thiệt". Cách trả lời này dễ khiến trẻ hiểu lầm: Tiền lúc nào cũng có, muốn là được.

Chúng có thể nghĩ tiền không cần kế hoạch, không phải đánh đổi. Đến khi phát hiện "tiền không phải vô hạn", chúng sốc nặng.

Những đứa trẻ này lớn lên có thể: Tiêu xài hoang phí, hết sạch tiền; Có tiền là tiêu, vung tay quá trán vì nghĩ "nhà giàu, thoải mái đi"; Giá trị lệch lạc, dễ đánh đồng tiền bạc với nhân phẩm, đố kỵ, đua đòi. Trẻ thực sự cần một cảm giác an toàn chân thực, ổn định, có thể dự đoán được. Nói tóm lại, cách trả lời "phóng đại" tuy vui nhưng dễ gây hiểu lầm.

3. Cách trả lời thứ ba: "Nhà mình có một khoản tiền, là do bố mẹ làm việc chăm chỉ kiếm được"

Những bà mẹ này sẽ dừng việc đang làm, trả lời nghiêm túc: "Nhà mình có một khoản tiền, là do bố mẹ làm việc mỗi ngày kiếm được; Tiền dùng cho ăn uống, nhà cửa, điện nước, học hành của con và sinh hoạt hàng ngày; Số tiền có hạn nhưng nếu biết chi tiêu hợp lý, chúng ta sẽ sống tốt."

Đây là cách trả lời "sự thật + giải thích": Tiền không tự nhiên có mà là nguồn lực từ lao động. Từ câu trả lời này, trẻ sẽ: Biết nguồn gốc của tiền; Hiểu công dụng của tiền; Học cách cân nhắc khi lựa chọn. Đây là bài học tài chính đầu đời, cũng là bài học "thực tế" đơn giản mà sâu sắc nhất.

Bạn tưởng trẻ không hiểu, nhưng thực ra chúng hiểu và rất quan tâm. Chúng sẽ biết: "À, thì ra tiền là do bố mẹ làm việc vất vả kiếm được, không được phung phí". Nếu bạn nói: "Có thứ có thể mua, nhưng cũng có khoản phải để dành". Trẻ không thất vọng mà ngược lại, cảm thấy được tham gia và biết trân trọng hơn.

Có bà mẹ còn cùng con lập kế hoạch nhỏ: "Tuần này còn ngân sách một khoản, con thấy có nên mua món này không?"; "Tiền tiêu vặt con định dùng thế nào? Để dành một phần, xài một phần?".

Qua những cuộc trò chuyện này, trẻ dần học được cách cân nhắc, lập kế hoạch, kiềm chế ham muốn - những điều quan trọng hơn nhiều so với biết "nhà có bao nhiêu tiền". Chúng sẽ có nhận thức rõ ràng về tiền: Tiền không phải thứ "đáng xấu hổ", cũng không "vạn năng", mà là một nguồn lực cần được sử dụng hợp lý. Khi biết quản lý tiền bạc, có nền tảng vững vàng, trẻ sẽ không tiêu xài bừa bãi.

Khi trẻ hỏi "Mẹ ơi, nhà mình có bao nhiêu tiền", thực ra chúng không chỉ muốn biết một con số. Có thể chúng đang muốn xác nhận: "Một số nhu cầu của con có được đáp ứng không? Gia đình mình có giống người khác không? Ngôi nhà này có vững chãi không?". Và câu trả lời của chúng ta có thể là điểm khởi đầu để trẻ xây dựng quan niệm về tiền bạc, giá trị và cảm giác an toàn.

Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)