'Mặt trái' của người IQ cao: Đọc xong, cha mẹ liệu có làm mọi cách khiến con thông minh hơn?

Không ít nghiên cứu chỉ ra rằng những người có chỉ số IQ cao thường dễ rơi vào trạng thái đau khổ, cô đơn và bất mãn với cuộc sống hơn người bình thường.

Dưới đây là 4 nghịch lý cha mẹ cần biết trước khi kỳ vọng quá mức:

Hay phức tạp hóa vấn đề

Trong khi người bình thường dễ dàng chấp nhận những câu trả lời đơn giản, người IQ cao lại có xu hướng đào sâu, chất vấn và nghi ngờ mọi thứ. Điều này khiến họ khó tìm thấy sự bình yên trong tâm trí, luôn bị dày vò bởi những câu hỏi không lời đáp.

Người có chỉ số IQ cao thường dễ rơi vào trạng thái đau khổ (Ảnh minh họa).

Áp lực phải khác biệt

Xã hội luôn kỳ vọng người thông minh phải thành công vượt trội. Áp lực này tạo gánh nặng tâm lý khủng khiếp, khiến họ dễ rơi vào hội chứng kẻ mạo danh (imposter syndrome) - luôn nghi ngờ năng lực bản thân dù đạt nhiều thành tích.

Họ thường thất vọng khi liên tục so sánh bản thân với người khác, không tránh khỏi việc tìm thấy khiếm khuyết trong cách tiếp cận của mình và nhận ra luôn có người giỏi hơn trong một số lĩnh vực.

Tệ nhất, nhiều người tài năng sử dụng các hình thức so sánh mơ hồ - những thứ không thực sự quan trọng. Ví dụ, các giáo sư có thể so sánh số giải thưởng họ giành được với đồng nghiệp, hoặc tổng kinh phí nghiên cứu. Những điều này không phải thước đo năng lực thực sự.

Thông minh sẽ "nghiện phân tích"

Người thông minh thường có khả năng phân tích sâu, nhìn thấu bản chất của các vấn đề xã hội, các mối quan hệ hay thậm chí là ý nghĩa cuộc sống. Não bộ IQ cao liên tục phân tích mọi tình huống, kể cả những điều đơn giản nhất. Hệ lụy là trẻ dễ rơi vào trạng thái "tê liệt quyết định" (analysis paralysis) vì nghĩ quá nhiều. Với người lớn, khi nhận ra sự giả tạo, mâu thuẫn và vô nghĩa tiềm ẩn trong nhiều khía cạnh đời sống, họ dễ rơi vào khủng hoảng hiện sinh.

Khó tìm người tương đồng

(Ảnh minh họa)

Chỉ 2% dân số có IQ từ 130 trở lên. Người cực thông minh thường cảm thấy cô độc vì ít ai hiểu được cách tư duy, mối quan tâm hay góc nhìn khác biệt của họ. Họ như "người ngoài hành tinh" giữa thế giới của những bộ não bình thường.

Nghiên cứu của ĐH Pitzer cho thấy, 67% trẻ có IQ >130 gặp khó khăn kết bạn cùng tuổi. Nguyên nhân là do tốc độ tư duy chênh lệch khiến trẻ thấy bạn bè "chậm hiểu". Sở thích khác biệt (thích đọc sách Triết hơn chơi game). Trẻ dễ trở thành "mọt sách cô độc" dù học giỏi.

Nhạy cảm quá mức với bất công

Bộ não siêu việt khiến họ không thể làm ngơ trước những bất công xã hội, sự phi lý hay hành vi thiếu logic của người khác. Sự nhạy cảm này như con dao hai lưỡi - vừa giúp họ nhìn xa trông rộng, vừa khiến họ đau đớn vì không thể thay đổi thực tại.

(Ảnh minh họa)

Lời khuyên cho cha mẹ:

Việc nuôi dạy con thông minh hơn không phải là mục tiêu sai lầm, nhưng cần tiếp cận đúng cách để tránh hệ lụy tâm lý.

Mặt tích cực khi phát triển trí thông minh cho con:

Lợi thế học tập: Trẻ có IQ cao thường tiếp thu nhanh, dễ đạt thành tích tốt.

Khả năng giải quyết vấn đề: Tư duy nhạy bén giúp con xử lý khó khăn linh hoạt hơn.

Nền tảng tương lai: Trí tuệ là công cụ mạnh mẽ trong thế giới hiện đại.

Những điều cần thận trọng:

Đừng đánh đổi hạnh phúc lấy IQ: Nghiên cứu từ ĐH Harvard chỉ ra trẻ em cần sự cân bằng giữa trí tuệ (IQ), cảm xúc (EQ) và kỹ năng xã hội.

Tránh ép buộc: Ép con học sớm/quá tải có thể gây stress, chán học, thậm chí trầm cảm (theo Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ).

Nguy cơ cô lập: Như phân tích ở bài viết trước, trẻ thông minh vượt trội dễ bị cô đơn nếu thiếu kỹ năng kết nối.

A.Dương (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)