Khuyến khích trẻ theo cách này sẽ giúp lòng tự tin của trẻ bén rễ và nảy nở

Chỉ ra chi tiết về nỗ lực của trẻ, chẳng hạn như 'Con đã sử dụng 7 màu, rất sáng tạo', có thể kích thích động lực nội tại tốt hơn là nói chung chung 'Con thật tuyệt vời'. Tập trung vào quá trình thay vì kết quả, hãy để trẻ phát triển tư duy phát triển thông qua việc khám phá độc lập".

"Con thật tuyệt vời" và "Con làm bài kiểm tra rất tốt", những lời động viên tích cực này có thể âm thầm làm suy yếu lòng tự tin của trẻ. Lý thuyết tự quyết trong tâm lý học chỉ ra rằng sự động viên thực sự có thể kích thích động lực bên trong cần phải thỏa mãn cảm giác về năng lực, sự gắn bó và quyền tự chủ. Lời khen ngợi sáo rỗng không thể chạm đến nhu cầu bên trong của trẻ, nhưng có thể dễ dàng khiến trẻ rơi vào nỗi lo lắng "Mình phải luôn hoàn hảo".

Khi trẻ vẽ một bức tranh xong, thay vì chỉ khen trẻ "vẽ đẹp", bạn cũng có thể chỉ ra cụ thể: "Con đã dùng 7 màu và vẽ mặt trời to hơn cả ngôi nhà. Thật sáng tạo!" Kiểu khích lệ dựa trên thực tế này có thể khiến trẻ nhận thức rõ ràng về khả năng của mình và nâng cao ý thức về năng lực của trẻ. Như nhà tâm lý học Dweck đã đề cập trong lý thuyết về tư duy phát triển, tập trung vào quá trình và nỗ lực thay vì kết quả có thể khiến trẻ tin rằng khả năng có thể được bồi dưỡng sau khi sinh. Đồng thời, cha mẹ lắng nghe cẩn thận lời giải thích của con về các chi tiết trong bức tranh, giao tiếp bằng mắt và phản ứng cơ thể, điều này có thể khiến trẻ cảm thấy được quan tâm và chấp nhận, đáp ứng nhu cầu về cảm giác được thuộc về của trẻ. Giống như một đứa trẻ học nhảy dây ở trường mẫu giáo, ngay cả khi lúc đầu chỉ nhảy được một lần, cha mẹ vẫn ngồi xổm xuống và mỉm cười nói "Con vung tay mạnh quá, và cách con chạm đất bằng ngón chân rất nghiêm túc", điều này sẽ khiến trẻ cảm thấy ấm áp khi được công nhận.

Tránh sử dụng lời động viên so sánh như "Con làm bài kiểm tra tốt hơn Tiểu Minh", điều này sẽ khiến trẻ rơi vào trạng thái lo lắng khi thi cử. Hãy thử nói "Lần trước con tính toán sai 5 lỗi, nhưng lần này chỉ sai 1 lỗi. Sự tập trung của con thực sự đã tiến bộ!" Tập trung vào sự phát triển của chính trẻ, cho trẻ cảm giác kiểm soát được việc học của mình và đáp ứng nhu cầu tâm lý về tính tự chủ của trẻ. Một đứa trẻ luôn không chơi được một phần nào đó của đàn piano. Thay vì chỉ trích trẻ, cha mẹ nói "Con cứ khăng khăng luyện tập 30 phút mỗi ngày. Sự kiên trì này đáng được khen ngợi. Chúng ta hãy cùng nhau tìm ra khó khăn và chúng ta nhất định sẽ vượt qua". Trẻ dần vượt qua khó khăn trong quá trình khám phá độc lập của mình và sự tự tin của trẻ cũng được cải thiện.

Khi con bạn thất bại, đừng vội nói "không sao đâu", mà hãy thông cảm: "Con chắc buồn lắm vì lần này không đạt được mục tiêu đúng không? Nhưng con đã làm rất tốt trong quá trình luyện tập". Sự khích lệ này không chỉ ghi nhận cảm xúc của trẻ mà còn khẳng định nỗ lực của trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy phát triển. Ví dụ, nếu trẻ thua cuộc thi, cha mẹ có thể ôm trẻ và nói "Mẹ biết con đã chuẩn bị cho cuộc thi này từ lâu rồi, và con hẳn cảm thấy bất công khi không giành được giải thưởng. Nhưng màn trình diễn dũng cảm của con trên sân đã vượt qua nhiều người".

Sự khích lệ không phải là lời khen ngợi suông, mà là dùng trí tuệ tâm lý để thắp sáng ngọn lửa trong lòng trẻ. Từ hôm nay, hãy khích lệ trẻ theo cách khoa học hơn, bạn sẽ thấy hạt giống tự tin đang âm thầm mọc lên từ lòng đất, và sẽ lớn lên thành những cây cao chót vót trong tương lai, đồng hành cùng trẻ dũng cảm đối mặt với giông bão của cuộc sống.

Minh Thanh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)