Khi con nói: 'Mẹ ơi, con không muốn học nữa', câu trả lời của bạn có thể thay đổi cuộc đời con

"Mẹ ơi, con không muốn học nữa". Câu nói này, rất nhiều người đã từng nghe thấy. Ngay khi nghe thấy câu này, lòng chúng ta chùng xuống. Đó là lo lắng, là tủi thân, cũng là cảm giác bất lực khó diễn tả. Phản ứng đầu tiên của nhiều bà mẹ là khuyên nhủ: "Bây giờ con không chịu học, sau này tính sao?". Có người sẽ nổi nóng ngay: "Không học thì con làm được gì? Suốt ngày chỉ nghĩ đến chơi thôi"...

1. Khi trẻ nói "không muốn học nữa", trẻ thực sự đang muốn nói gì?

Học tập, xét cho cùng, là một công việc dài hạn và đầy áp lực. Đối với một đứa trẻ 8, 9 tuổi, chỉ ngồi vào bàn học trong nửa giờ đồng hồ có lẽ đã là dốc hết sức lực rồi. Chúng ta hãy nhớ lại thời thơ ấu của mình, có phải cũng thường thoáng qua ý nghĩ "mình không muốn đi học nữa"?. Lúc đó, chúng ta cũng không thực sự muốn bỏ học, chỉ là quá mệt mỏi, quá chán nản, hoặc thi không đạt điểm cao, bị giáo viên phê bình, bị bố mẹ trách mắng.

Khoảnh khắc đó thực sự cảm thấy: Học tập thật phiền phức, mình không muốn học nữa. Trẻ con cũng vậy. Khi nói "không muốn học nữa", rất có thể, trẻ đang muốn nói:

"Áp lực học tập quá lớn, con không thở nổi"

Có những đứa trẻ, nhiệm vụ học tập quá nặng nề, từ sáng sớm mở mắt ra đã phải chạy đua với thời gian, đọc sách, làm bài tập, học lớp năng khiếu, check-in trên nhóm lớp. Chúng bận rộn đến mức thời gian ăn uống, vui chơi đều bị cắt giảm gần hết. Tuổi còn nhỏ, chúng như chiếc dây cót bị vặn chặt, luôn trong trạng thái căng thẳng, hoàn toàn không có trạng thái "ngây thơ hồn nhiên" của trẻ con. Áp lực tích tụ lâu ngày, cuối cùng vào một ngày nào đó "bùng nổ", biến thành câu nói: "Con không muốn học nữa". Đúng vậy, con không muốn học nữa, con không muốn cuộc sống như thế này, không muốn áp lực lớn như vậy, không muốn mệt mỏi như thế.

Thực tế cho thấy, một câu nói đúng lúc và động viên của cha mẹ có thể thay đổi cuộc đời con

"Con thật vô dụng"

Nếu đứa trẻ liên tục bị phủ định trong học tập, ví dụ thường xuyên bị nói: "Sao cứ làm sai hoài vậy?"; "Sao con không bằng con nhà người ta?"; "Sao cái này con cũng không biết?"; "Chỗ này không đúng, chỗ kia cũng không đúng, chỗ nọ cũng không đúng"...

Dần dần, trẻ sẽ nghĩ: Về mặt học tập, mình thật sự rất vô dụng, làm gì cũng không đúng, làm gì cũng không tốt. Không ai muốn cảm giác "vô dụng" này luôn đeo bám mình, vì vậy đành chọn cách trốn tránh: "Con không muốn học nữa". Con không muốn học nữa, thực ra là, con không muốn liên tục bị phủ định, chỉ cần không học nữa, thì con sẽ không tệ đến vậy.

"Quá khó, con thực sự không học được, thật bực bội"

Có những đứa trẻ, thực ra rất muốn học, nhưng không tìm được phương pháp phù hợp với mình. Ví dụ như không hiểu lời giảng của giáo viên, hoặc nền tảng không vững, càng lên cao càng không theo kịp. Giống như người lớn chúng ta học một cái gì đó, nếu luôn không hiểu, luôn làm sai, thời gian lâu dài cũng sẽ nản lòng, cũng sẽ cảm thấy khó khăn, cũng muốn bỏ cuộc. Trẻ con còn nhỏ, chúng không biết cách giải quyết thế nào, chỉ có thể nói: "Con không muốn học nữa".

2. Chúng ta nên phản ứng thế nào?

Khi trẻ nói "con không muốn học nữa", thực ra đang bày tỏ một loại cảm xúc, một loại áp lực, một số khó khăn chưa thể nói ra. Chúng ta có thể thử 4 cách phản ứng sau:

Trước tiên đón nhận cảm xúc của trẻ

Hãy thử tưởng tượng, sau giờ làm về nhà, bạn ném túi xách lên ghế sofa, tức giận nói: "Mệt mỏi quá, sếp thật có vấn đề, em không muốn đi làm nữa". Lúc này chồng bạn đi tới, nói với bạn: "Em không đi làm, chi tiêu lớn như vậy của gia đình tính sao?"; "Sếp không tốt thì nhẫn nhịn chút đi, công việc của ai mà chẳng như vậy?"; "Không đi làm, em định làm gì? Gặp chút khó khăn đã muốn bỏ cuộc, dù có đến công ty khác em cũng chẳng làm nên trò trống gì đâu".

Nghe những lời này, tâm trạng bạn có trở nên tốt hơn, hay càng thêm tồi tệ? Có phải càng thêm phiền não?. Áp lực gia đình lớn, ai cũng không vui vẻ với công việc, những điều anh ấy nói, có thể đều là sự thật, nhưng bạn nghe xong, chỉ thấy bực bội.

Trên thực tế, trẻ con cũng vậy. Khi chúng nói "không muốn học nữa", những đạo lý chúng ta giảng giải, có thể đều là sự thật, nhưng trẻ nghe xong, chỉ càng thêm tâm lý chống đối, càng không muốn học. Vì vậy, lúc này, việc đầu tiên chúng ta cần làm, chính là "đón nhận cảm xúc của chúng": "Con có phải đang cảm thấy quá mệt không?"; "Có phải một số bài tập quá khó, khiến con thấy phiền phức?"; "Có phải ở trường đã xảy ra chuyện gì không vui phải không?". Những lời đáp dịu dàng này, giống như bàn tay ấm áp, đón nhận cảm xúc của trẻ, để chúng biết rằng: "Con được nhìn thấy, được thấu hiểu rồi".

Không vội giảng đạo lý, trước tiên hãy ôm trẻ, cùng trẻ yên lặng một lát

Khi áp lực lớn, con người không muốn nghe đạo lý, mà muốn "có một người để dựa vào". Khi trẻ có cảm xúc, nói "con không muốn học nữa", chúng ta có thể nói: "Mẹ biết con cảm thấy học tập rất phiền phức, hay là chúng ta nghỉ ngơi một chút, chuyện học tập để một lát nữa tính sau". Chúng ta có thể dẫn chúng ra ngoài hít thở, hoặc để chúng tự hoạt động một chút, cơ thể vận động, cảm xúc sẽ dễ dàng lưu thông. Đợi khi cảm xúc của chúng lắng xuống, chúng ta mới hướng dẫn, có lẽ sẽ đạt được kết quả gấp bội.

Trao quyền tự chủ trong học tập

Tâm lý học phát hiện, khi trẻ có quyền lựa chọn, chúng sẽ dễ dàng tập trung và kiên trì hơn. Khi tâm trạng trẻ bình tĩnh lại, chúng ta có thể hỏi: "Khó khăn con gặp phải, có thể nói cho mẹ nghe không? Có cần mẹ giúp gì không?"; "Bài tập có vẻ hơi nhiều, con muốn bắt đầu từ phần nào trước?"; "Vấn đề khó này, con nghĩ có thể tìm tài liệu ở đâu để có đáp án?". Một khi "não cảm xúc" của trẻ ngừng hoạt động, "não lý trí" của chúng sẽ tiếp quản, từ đó đưa ra lựa chọn hợp lý và chính xác hơn.

Ngoài ra, chúng ta cũng nên quan tâm nhiều hơn đến quá trình tiến bộ, thay vì chỉ nhìn vào kết quả. Nhiều đứa trẻ, vì một lần thành tích không tốt, sẽ tự nghi ngờ bản thân, vì vậy chúng ta cần nhìn thấy quá trình tiến bộ của chúng nhiều hơn: "Con đã kiên trì nửa tiếng rồi, thật sự rất tốt, mẹ rất khâm phục nghị lực của con".

Cuối cùng, chúng ta vẫn không nên quên, trẻ con, rốt cuộc vẫn là trẻ con, là những đứa trẻ muốn có tuổi thơ tự do vui chơi, chạy nhảy. Chúng ta cần cho phép chúng có thời gian "thở và nghỉ ngơi", chứ không phải dùng học tập để lấp đầy cuộc sống của trẻ.

Khi trẻ nói "con không muốn học nữa", chúng ta đừng vội vàng sửa chữa, cũng đừng vội lo lắng, phiền muộn, nổi nóng. Hãy thử đón nhận cảm xúc của trẻ, cùng chúng bước ra khỏi mê muội, bắt đầu lại hành trình mới. Một câu nói của bạn, thực sự có thể, thay đổi cả cuộc đời con.

Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)