Trong hành trình nuôi dạy con, không có gì khiến cha mẹ đau lòng hơn giây phút con nắm chặt bàn tay nhỏ, đôi mắt đỏ hoe nói: "Có bạn bắt nạt con". Lúc ấy, nhiều bậc cha mẹ bối rối, không biết nên an ủi, dạy dỗ hay hành động ra sao. Có người vì thương con mà mắng: "Tại sao chỉ bắt nạt con, không bắt nạt ai khác?", lại có người dạy con phải "đánh lại", "không được để người ta bắt nạt mãi". Nhưng tiếc rằng, cả hai cách ấy đều không giúp con mạnh mẽ hơn, mà ngược lại, dễ khiến con tổn thương sâu sắc.
Cha mẹ nào cũng muốn bảo vệ con, nhưng bảo vệ đúng cách không phải bằng sự trả đũa, mà bằng việc trao cho con niềm tin và phương pháp (Ảnh minh họa)
Hai cái "bẫy" mà cha mẹ thường vô tình rơi vào
Cái bẫy đầu tiên chính là câu nói tưởng như hợp lý: "Vì sao người ta chỉ bắt nạt con?". Nghe qua có vẻ như cha mẹ đang giúp con tìm nguyên nhân, nhưng thực chất lại gieo vào lòng con một hạt giống tự ti: "Có lẽ con đáng bị như vậy". Khi đứa trẻ tin rằng mình bị bắt nạt là lỗi của bản thân, chúng sẽ chọn im lặng, nhẫn nhịn, dần dần trở nên yếu thế và mất đi cảm giác an toàn.
Cái bẫy thứ hai phổ biến hơn: "Bị đánh thì phải đánh lại!", xuất phát từ phản ứng bản năng của người lớn khi thấy con chịu thiệt. Tuy nhiên, nếu chỉ dạy con phản ứng bằng nắm đấm, trẻ sẽ học được rằng bạo lực là cách duy nhất để giải quyết mâu thuẫn. Một trận cãi cọ nhỏ có thể biến thành ẩu đả, một hiểu lầm nhỏ thành hiềm khích lớn. Về lâu dài, con sẽ trở nên nóng nảy, khó kiểm soát cảm xúc, và chính điều đó khiến con dễ rơi vào rắc rối hơn là được bảo vệ.
Hai câu "thần chú" giúp con có dũng khí và trí tuệ
Cha mẹ nào cũng muốn bảo vệ con, nhưng bảo vệ đúng cách không phải bằng sự trả đũa, mà bằng việc trao cho con niềm tin và phương pháp. Có hai câu nói đơn giản nhưng đủ để giúp con bình tĩnh, vững vàng trước mọi tình huống bị bắt nạt.
Câu thứ nhất: "Bị bắt nạt không sao, con nhớ nhé, sau lưng con luôn có ba mẹ".
Đó không chỉ là lời trấn an, mà là tấm khiên vững chắc giúp trẻ cảm thấy được yêu thương và bảo vệ. Một đứa trẻ biết rằng có người luôn đứng sau mình, sẽ dũng cảm hơn, tự tin hơn. Khi cảm thấy an toàn, trẻ sẽ không hoảng sợ hay phản ứng bốc đồng, mà có thể chủ động xử lý tình huống.
Nhiều phụ huynh từng kể rằng, chỉ cần thường xuyên nói với con câu ấy, trẻ sẽ thay đổi rõ rệt. Một cậu bé bị bạn giành đồ chơi thay vì khóc, đã biết nói: "Đây là của tớ, cậu không được lấy". Khi không được trả lại, cậu tìm người lớn nhờ giúp đỡ. Đó chính là biểu hiện của lòng tin - tin rằng mình có quyền lên tiếng, và tin rằng phía sau luôn có người hiểu, người bảo vệ.
Câu thứ hai: "Khi bị bắt nạt, con hãy dám nói "Không!"".
Bắt nạt thường nhắm vào những người yếu thế, im lặng hoặc sợ hãi. Khi trẻ biết cách nói "Không!" một cách rõ ràng, dứt khoát, kẻ bắt nạt sẽ lùi bước. Sức mạnh của từ "Không" không nằm ở âm lượng, mà ở sự tự tin.
Cha mẹ có thể cùng con luyện tập qua các tình huống giả định:
- "Nếu có bạn bắt con làm điều con không thích, con sẽ nói gì?"
- "Nếu ai đó giành đồ của con, con nên làm gì?"
- "Nếu bị trêu chọc, con phản ứng thế nào?"
Hãy dạy con nói: "Cậu không được làm vậy với tớ!", "Đừng chạm vào tớ!", "Nếu cậu không dừng lại, tớ sẽ nói với cô giáo!"... những câu nói tưởng chừng đơn giản ấy lại là tường thành giúp trẻ học cách bảo vệ ranh giới của bản thân mà không cần dùng đến bạo lực.
Dạy con mạnh mẽ, không phải để trả đũa mà để trưởng thành
Mục tiêu của giáo dục không phải là biến con thành người thắng trong mọi cuộc xung đột, mà là người biết xử lý xung đột bằng sự bình tĩnh và trí tuệ. Một đứa trẻ hiểu được giới hạn của bản thân, biết phân biệt đâu là ác ý, đâu là hiểu lầm, sẽ trưởng thành với nội tâm mạnh mẽ và lòng nhân hậu.
Cha mẹ hãy giúp con xây dựng "áo giáp mềm" đủ kiên định để tự bảo vệ mình, nhưng cũng đủ bao dung để không biến thành "nhím nhỏ" luôn sẵn sàng xù lông. Dạy con rằng không phải lúc nào chiến thắng cũng là mục tiêu; đôi khi biết lùi, biết tìm người lớn giúp đỡ, lại là cách thông minh và an toàn hơn cả.
Hạ Tú (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)