Một phụ huynh từng chia sẻ với tôi: "Con gái tôi mới cao 145cm đã có kinh nguyệt rồi. Thế có nghĩa là cháu không thể cao thêm nữa phải không?". Là một người mẹ, tôi hoàn toàn hiểu và đồng cảm với nỗi lo này.
Thực tế, với xu hướng chiều cao trung bình ngày càng tăng, một cô gái trưởng thành dưới 1m60 ngày nay thường bị coi là "nấm lùn", đặc biệt khi xung quanh là những cô gái cao từ 1m70 trở lên. Trong suy nghĩ của nhiều người, con gái sau khi có kinh nguyệt thường không cao thêm được nữa. Nhưng liệu điều đó có thực sự đúng?
Nhiều bậc phụ huynh lo lắng khi con mình học lớp 3 nhưng đã dạy thì, chỉ cao khoảng 1m3. Liệu chiều cao đó có thể cải thiện không? (Ảnh minh họa)
Có kinh nguyệt rồi, con gái còn có thể cao thêm bao nhiêu?
Khi con tôi học lớp 4, bạn thân của cháu - một bé gái chỉ cao 1m45 đã bắt đầu có kinh nguyệt. Điều này khiến tôi lo lắng tột độ, bởi chính tôi cũng từng dậy thì sớm và gần như không cao thêm sau đó. Tôi sợ con gái mình sẽ lặp lại "vết xe đổ" của mẹ.
Ngay lập tức, tôi bắt đầu tìm hiểu thông tin, thậm chí đưa con đi khám bác sĩ, đo cả độ tuổi xương. Và nhờ quá trình đó, tôi mới hiểu rõ hơn mối liên hệ giữa chiều cao và thời điểm dậy thì của trẻ.
Một nghiên cứu của Bệnh viện Qilu (Đại học Sơn Đông) theo dõi 2.000 bé gái tuổi dậy thì cho thấy:
Sau khi có kinh nguyệt, trung bình các bé gái vẫn có thể cao thêm 6,8cm. Trong đó:
- 76% cao thêm từ 5-10cm
- 12% cao thêm hơn 10cm
- 12% cao dưới 5cm
Khảo sát từ bạn bè, người thân xung quanh tôi cũng cho kết quả tương tự. Phần lớn cho biết bản thân vẫn cao thêm khoảng 5-8cm sau khi có kinh nguyệt.
Thời điểm dậy thì sớm không quyết định tất cả, mà là “độ tuổi xương”
Việc các bậc cha mẹ ngày càng lo lắng khi con gái dậy thì sớm là có lý do. So với thế hệ 7x-8x, khi độ tuổi dậy thì của bé gái thường vào khoảng 15-16 tuổi, thì ngày nay, độ tuổi này đã lùi xuống còn 11-12 tuổi, thậm chí có bé mới 8 tuổi đã dậy thì.
Tuy nhiên, một nghiên cứu năm 2021 của Viện Nhi Thủ đô (Trung Quốc) đã theo dõi 694 bé gái từ 8-14 tuổi và phát hiện: Mặc dù độ tuổi dậy thì khác nhau, nhưng "tuổi xương" tại thời điểm dậy thì lại rất giống nhau, thường nằm trong khoảng 12,4-12,8 tuổi. Nói cách khác, chiều cao có mối liên hệ mật thiết với tuổi xương chứ không hoàn toàn phụ thuộc vào độ tuổi sinh học.
Tuổi xương phản ánh độ trưởng thành của hệ xương và khả năng phát triển trong tương lai. Một công thức y học để ước tính chiều cao sau dậy thì là:
Chiều cao dự kiến = 0,87 × chiều cao hiện tại + 73,68 – 3,75 × tuổi xương
Lưu ý: Chiều cao hiện tại được tính bằng đơn vị cm; Làm phép tính theo thứ tự nhân chia trước, cộng trừ sau, từ trái sang phải.
Theo đó, nếu muốn con gái đạt chiều cao 1m65 khi trưởng thành, thì ở thời điểm có kinh nguyệt, chiều cao của bé phải đạt khoảng 1m58.
Ba yếu tố vàng giúp bé gái "tăng tốc" trước khi dậy thì
Dù yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, nhưng ba yếu tố ngoại cảnh gồm giấc ngủ, vận động và dinh dưỡng cũng vô cùng then chốt để con gái đạt chiều cao tối ưu trước khi "cửa sổ tăng trưởng" khép lại.
1. Giấc ngủ là yếu tố ảnh hưởng đến hormone tăng trưởng và nội tiết tố
Giai đoạn ngủ sâu từ 22h đến 2h sáng là lúc hormone tăng trưởng được tiết ra nhiều nhất. Thiếu ngủ sẽ hạn chế hormone này, ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao.
Thiếu ngủ còn có thể gây rối loạn hormone estrogen, dẫn đến dậy thì sớm - một yếu tố làm chiều cao sớm "đóng băng".
Lời khuyên: Đảm bảo bé gái có giấc ngủ đủ, đều đặn và đúng giờ, đặc biệt vào ban đêm.
2. Vận động giúp xương phát triển và điều hòa nội tiết
Các bài tập như bơi lội, nhảy dây, bóng rổ… giúp kích thích sụn tăng trưởng và sản sinh hormone tăng trưởng.
Vận động đều đặn còn giúp kiểm soát cân nặng, ngăn ngừa béo phì, nguyên nhân làm tăng lượng estrogen nội sinh, từ đó gây dậy thì sớm.
Lời khuyên: Khuyến khích con vận động hằng ngày, nhất là những bé gái có xu hướng thừa cân.
3. Dinh dưỡng không chỉ là "ăn nhiều", mà phải ăn đúng
Nhiều phụ huynh tin rằng ăn nhiều thịt, trứng là tốt. Tuy nhiên, chế biến sai cách như chiên rán, nhiều dầu mỡ, gia vị mặn... sẽ làm mất dưỡng chất, tăng mỡ thừa và ảnh hưởng đến quá trình phát triển xương.
Lời khuyên: Bổ sung đủ canxi, vitamin D, kẽm, protein từ nguồn thực phẩm tự nhiên. Tránh các thực phẩm chế biến sẵn, nước ngọt và thức ăn nhanh.
Chiều cao không đơn thuần là "trời sinh" mà còn là kết quả của chăm sóc đúng cách. Đặc biệt với bé gái từ 8-12 tuổi, đây là thời điểm nhạy cảm nhất, việc cha mẹ nắm rõ kiến thức khoa học, hỗ trợ giấc ngủ, chế độ dinh dưỡng và luyện tập phù hợp chính là chìa khóa vàng giúp con phát triển chiều cao tối ưu trước khi dậy thì khép lại cánh cửa cuối cùng.
Hạ Tú (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)