Có 4 giai đoạn phát triển não bộ đỉnh cao trong cuộc đời trẻ! Nếu nắm bắt được tất cả những điều này, chỉ số IQ của con bạn sẽ phi thường

Tại sao lại có sự chênh lệch trí tuệ lớn giữa các đứa trẻ? Cùng là trẻ 3 tuổi, có bé líu lo kể chuyện, có bé gọi "mẹ" còn chưa rõ lời? Thực chất, yếu tố quyết định trí thông minh của trẻ ngoài gen di truyền, thì ảnh hưởng từ môi trường nuôi dưỡng còn quan trọng hơn.

Đại học Harvard đã nghiên cứu và chỉ ra rằng trong quá trình trưởng thành, trẻ sẽ trải qua 4 giai đoạn phát triển trí não đỉnh cao, chỉ cần nắm bắt được một trong số đó, trẻ đã có thể "vượt vượt lên trước". Vậy 4 giai đoạn "đỉnh cao" phát triển trí não của trẻ là khi nào? Phụ huynh nên làm gì? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây!

1. Giai đoạn hình thành giác quan (trước 6 tháng tuổi)

Theo nhận thức của nhiều phụ huynh, trẻ dưới 6 tháng chỉ xoay quanh chu kỳ "ăn - ngủ - ăn", nên chỉ cần chăm sóc để con no bụng, không ốm đau là đủ. Nhưng thực tế, trong giai đoạn "ngơ ngác" này, các kết nối khớp thần kinh trong não bộ đang ở thời kỳ "bùng nổ", mỗi giây có 700-1000 kết nối thần kinh được hình thành. Nếu tận dụng giai đoạn này để kích thích não bộ, nền tảng nhận thức của trẻ sẽ vững chắc hơn.

Cha mẹ có thể sử dụng các công cụ hỗ trợ đa dạng để kích hoạt các giác quan cho trẻ trước 6 tháng tuổi. Ví dụ: Dùng các loại bóng massage với chất liệu khác nhau (lông mềm, vải cotton, gai nổi...) để massage tay chân bé, kích thích dây thần kinh xúc giác. Hoặc dùng thẻ sọc đen trắng, thẻ hình học nhiều màu để chơi trò theo dõi thị giác. Khi bé lớn hơn, có thể sử dụng các hình ảnh tương phản cao để rèn luyện khả năng quan sát.

2. Giai đoạn vàng ngôn ngữ (1-3 tuổi)

Quá trình từ khi trẻ bập bẹ đến khi biết tổ chức ngôn ngữ thường hoàn thiện trong giai đoạn 1-3 tuổi. Nhiều trẻ nói không lưu loát là do bỏ lỡ cơ hội rèn luyện trong giai đoạn vàng này. Trước khi biết nói, não bộ trẻ cần trải qua quá trình xây dựng quan trọng, giống như xây nhà cần có nền móng vững chắc mới có thể dựng lên tòa cao ốc.

Tuy nhiên, nhiều phụ huynh không hiểu logic cơ bản này, cho rằng trẻ chưa nói được là do còn nhỏ, lớn lên tự khắc sẽ biết nói. Thậm chí, có phụ huynh buông xuôi, miễn sao con không quấy khóc là yên tâm cắm mặt vào điện thoại. Ít ai biết rằng, sự khác biệt trong khả năng ngôn ngữ của trẻ có liên quan lớn đến lượng từ vựng được tiếp nhận trước 3 tuổi. Nếu tụt hậu trong giai đoạn này, khả năng biểu đạt, hiểu biết và giao tiếp của trẻ đều bị ảnh hưởng.

Hơn nữa, thiếu kích thích ngôn ngữ, sự phát triển não bộ của trẻ cũng có thể chậm lại. Vậy phụ huynh nên xây "nền móng" thế nào trong giai đoạn này? Không thể phủ nhận, việc xây dựng "móng ngôn ngữ" cần từ vựng hàng ngày như những viên gạch. Cha mẹ có thể coi con như một người bạn tâm tình, không cần bận tâm con có hiểu hay không, cứ chia sẻ với con bằng ngôn ngữ đơn giản về mọi sinh hoạt thường ngày.

Ví dụ: "Trưa nay chúng ta ăn cà chua xào trứng nhé!"; "Hôm nay trời nắng, con có muốn đi chơi không?". Ban đầu, trẻ có thể chỉ đáp lại bằng những tiếng bập bẹ, nhưng xây dựng ngôn ngữ không phải là cuộc chạy nước rút mà là một hành trình dài cần kiên trì. Chỉ khi thường xuyên trò chuyện, giúp trẻ tích lũy vốn từ, trẻ mới có thể bước vào giai đoạn bùng nổ ngôn ngữ.

3. Giai đoạn nhận thức nhảy vọt (3-6 tuổi)

Người ta thường nói 3 tuổi là mốc phân chia quan trọng trong quá trình phát triển. Sau 3 tuổi, tư duy của trẻ dần chuyển từ cụ thể sang trừu tượng. Trẻ có thể hiểu số 5 không chỉ là 5 quả táo mà còn là 5 món đồ chơi. Trẻ bắt đầu hiểu ý nghĩa của dấu "+", biết rằng nó thể hiện sự tăng thêm, nhiều hơn. Trẻ thậm chí có thể nắm bắt mối quan hệ nhân quả đơn giản "vì... nên...".

Não bộ của trẻ trong giai đoạn này giống như một chiếc máy tính được nâng cấp hệ điều hành, có thể xử lý những nhiệm vụ phức tạp hơn. Ở giai đoạn này, cha mẹ có thể sử dụng sách tranh, trò chơi... như những công cụ để xây "cây cầu logic", giúp tư duy của trẻ phát triển cao hơn.

Ví dụ: Cho trẻ xem tranh trong sách, hỏi trẻ "Gấu con không mang ô khi trời mưa, phải làm sao đây?" để dẫn dắt trẻ quan sát và suy luận các kết quả có thể. Cha mẹ cũng có thể biến cuộc sống thành lớp học lớn. Trước khi đi siêu thị, hãy cùng trẻ lập kế hoạch mua sắm, hỏi trẻ: "Trước khi đi cần chuẩn bị gì? Xì dầu mẹ cần mua nằm ở khu vực nào?". Rèn luyện khả năng suy luận logic và tính tổ chức từng bước như vậy, trẻ sau này muốn không thông minh cũng khó!

4. Giai đoạn xây dựng quy tắc (trước 6 tuổi)

Nhiều phụ huynh phàn nàn con mình vào lớp 1 không ngồi yên, không tập trung nghe giảng. Nhưng bạn có biết? Tình trạng này rất có thể là do lần đầu xây dựng ý thức quy tắc của trẻ đã có sai lệch.

Trẻ 6-7 tuổi chuẩn bị đi học có "thùy trán" não bộ bước vào giai đoạn phát triển nhanh. Đây là khu vực chịu trách nhiệm về đánh giá, kế hoạch, suy luận và kiểm soát cảm xúc. Để trẻ sau này hiểu và tuân thủ quy tắc, cha mẹ cần giúp trẻ xây dựng ý thức quy củ từ sớm.

Vậy cha mẹ nên làm cụ thể thế nào? Trong việc thiết lập quy tắc, đừng chỉ giảng giải lý thuyết suông mà hãy bắt đầu từ những việc nhỏ, giúp trẻ hiểu thế nào là quy tắc.

Ví dụ: Rửa tay trước khi ăn, rửa tay sau khi đi chơi về... Xây dựng ý thức quy tắc từ cuộc sống và cùng trẻ thực hiện. Dĩ nhiên, trẻ giai đoạn này thường có hàng vạn câu hỏi "vì sao". Ngay với việc rửa tay tưởng chừng đơn giản, trẻ có thể hỏi: "Tại sao phải rửa tay?"

Đừng cho rằng trẻ cãi bướng mà bỏ qua những câu hỏi này, ngược lại, đây chính là quá trình hình thành tư duy logic sơ khai của trẻ. Cha mẹ cần kiên nhẫn giải thích cho trẻ hiểu: "Trong cuộc sống có nhiều vi khuẩn, rửa tay là cách tiêu diệt chúng".

Đôi khi cha mẹ cũng có thể gặp những câu hỏi vượt quá hiểu biết, hãy cùng trẻ tra cứu thông tin, tìm kiếm câu trả lời. Điều này cũng kích thích não bộ trẻ phát triển. So với điểm số, việc hình thành thói quen học tập tốt mới là điều quan trọng trong giai đoạn này.

Thời gian không quay trở lại, tuổi thơ của trẻ không có cơ hội làm lại. Sự hướng dẫn khoa học và đồng hành tận tâm của cha mẹ chính là dưỡng chất quan trọng cho sự phát triển trí não của trẻ.

Nếu nắm bắt được cả 4 giai đoạn này, chỉ số IQ của trẻ chắc chắn sẽ phi thường! Dĩ nhiên, nếu đã lỡ một giai đoạn vàng nào đó, bắt đầu ngay bây giờ vẫn chưa muộn! Hãy nhớ rằng, sự bao dung và dẫn dắt của cha mẹ chính là "vàng trí não" quý giá nhất dành cho con trẻ.

Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)