Từ khoảnh khắc con cất tiếng khóc chào đời, cha mẹ đã gánh trên vai trách nhiệm dẫn dắt con trên hành trình cuộc sống. Gia đình là cái nôi nuôi dưỡng sự trưởng thành của trẻ, những lời dạy bảo và hành động của cha mẹ như cơn mưa nhẹ thấm sâu vào tâm hồn con, định hình tính cách và giá trị sống của chúng.
Dân gian có câu: “Cha mẹ phạm hai sai lầm, con cái nghèo cả đời”. Chữ “nghèo” ở đây không chỉ dừng lại ở sự thiếu thốn vật chất, mà còn là sự hạn chế về tinh thần và phát triển bản thân. Vậy 2 sai lầm đó là gì mà có thể ảnh hưởng sâu sắc đến thế hệ sau? Mỗi bậc phụ huynh nên dành thời gian suy ngẫm.
1. Nuông chiều quá mức, tước đoạt khả năng tự lập của con
Trong nhiều gia đình, con cái là báu vật được nâng niu, “bế trên tay sợ rơi, ngậm trong miệng sợ tan”. Xuất phát từ tình yêu thương, cha mẹ bao bọc con quá mức, không nỡ để con chịu khổ hay vất vả dù chỉ một chút. Khi đi học, cha mẹ cặm cụi đeo balo, sắp xếp sách vở cho con, đến khi con đi làm vẫn lo lắng từ chuyện ăn uống đến sinh hoạt, thậm chí cả việc tìm bạn đời, mua nhà cũng muốn sắp đặt sẵn.
Sự nuông chiều thái quá này, thoạt nhìn là yêu thương, nhưng thực chất lại tước đi cơ hội trưởng thành của con. Như bông hoa trong nhà kính, chẳng thể chịu nổi gió mưa cuộc đời.
Có một cậu bé nhà hàng xóm từ nhỏ được bố mẹ cưng chiều, “áo mặc không biết cài cúc, cơm ăn không biết múa đũa”. Tốt nghiệp đại học, cậu vẫn phải nhờ bố mẹ xin việc, gặp chút khó khăn liền bỏ cuộc. Giờ đã ngoài 30, vẫn sống bám vào gia đình, không có chút kỹ năng tự lập nào. Ngược lại, những đứa trẻ được rèn tính tự lập từ sớm thường dám thử nghiệm, biết cách giải quyết vấn đề, dễ dàng hòa nhập xã hội. Cha mẹ càng bao bọc, con càng mất đi dũng khí đối mặt với cuộc sống. Những đứa trẻ như vậy khó đạt thành tựu, dễ rơi vào cảnh “nghèo” cả về vật chất lẫn tinh thần.
2. Than nghèo kể khổ, gieo vào con tư duy tiêu cực
Một số phụ huynh, bất kể hoàn cảnh gia đình thế nào, luôn thích than vãn trước mặt con: “Nhà mình nghèo, con đừng hoang phí”, “Bố mẹ vất vả kiếm tiền nuôi con ăn học, đến lưng cũng không thẳng nổi”. Họ tưởng rằng như vậy sẽ dạy con biết tiết kiệm, nhưng không ngờ những lời nói tiêu cực ấy như đám mây đen che phủ tâm hồn trẻ, gieo rắc năng lượng xấu.
Có một đồng nghiệp của tôi từ nhỏ đã nghe bố mẹ than thở về chuyện kiếm tiền khó khăn, cuộc sống vất vả. Điều này khiến cô hình thành tâm lý tự ti, không dám tham gia hoạt động tập thể vì sợ tốn kém, gặp món đồ yêu thích cũng không dám mua, luôn tự phủ định bản thân. Lớn lên, tính cách rụt rè này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự nghiệp và các mối quan hệ của cô. Cô không dám đòi hỏi thăng tiến, không dám thử sức ở lĩnh vực mới, luôn cảm thấy mình không xứng đáng với cuộc sống tốt đẹp hơn.
Nghiên cứu tâm lý chỉ ra rằng, trẻ lớn lên trong môi trường thường xuyên nghe lời than nghèo dễ hình thành tư duy thiếu thốn, làm việc gì cũng e dè, không dám mạo hiểm hay phấn đấu. Việc cha mẹ luôn kể khổ trước mặt con vô tình giới hạn tầm nhìn và khát vọng của chúng, khiến chúng “nghèo” về tinh thần, đánh mất dũng khí theo đuổi hạnh phúc.
Diệu Hạnh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)