Danh mục

Tục lệ phơi xác trong đám tang ở Hà Giang

Thứ tư, 29/10/2014 10:36

Không chỉ mổ hơn chục con trâu, bò để làm đám, người Mông ở Hà Giang còn làm lễ treo xác người chết trong nhà nhiều ngày rồi mới mang ra phơi nắng và đem chôn cất.

Giòi bọ bâu khắp xác người

Tôi đến thăm nhà ông Mua Chúng Thà (thôn Ngài Lầu, xã Pải Lủng) vào khoảng 3 tuần sau khi vợ ông mất. Căn nhà nhỏ nằm lọt thỏm phía sau trường cấp 2 của xã, trước mặt là khu nhà tập thể của giáo viên, đằng sau và sát bên cạnh nhà là chuồng bò, chuồng lợn, chuồng gà bẩn thỉu, nhếch nhác.


Cảnh treo xác trong nhà của người Mông.

Vừa đứng xếp đá làm tường rào, ông Thà chỉ vào căn nhà tối om, bên trong có một chiếc giường con ọp ẹp, ngô chất đầy dưới nền đất. Ông kể trước vợ mất làm ma 5 ngày, mổ 4 con bò, trong đó có 2 con bò là của con rể dắt đến.

Do phong tục riêng của gia đình nên vợ ông không được cho vào quan tài, chỉ để vào cáng treo giữa nhà, đến ngày cuối cùng trước khi chôn mới mang ra phơi nắng từ sáng sớm.

Cô giáo Vương Thị Hoa (Hiệu trưởng trường mầm non xã Pải Lủng) làm phiên dịch tiếng Mông giúp tôi, cũng là họ hàng xa với ông Mua Chúng Thà, lại ở ngay khu nhà giáo viên đối diện.

Tuy cách nhau một mảnh vườn rộng, nhưng khi xác người được mang ra sân phơi, đứng từ khu nhà cô Hoa ở cũng ngửi thấy mùi xú uế nồng nặc bốc ra từ thi thể người chết.

Cái xác để lâu ngày, trong căn nhà ẩm thấp tối tăm, đến lúc mang ra ngoài ánh nắng mới nhìn rõ giòi bò khắp người, nhiều bộ phận trên cơ thể bắt đầu phân hủy. Hôm đó, tất cả các phòng nội trú giáo viên đều đóng kín cửa, không ai dám bước ra ngoài vì không chịu nổi mùi hôi thối.

Giải thích về tập tục lưu giữ xác lâu ngày, ông Lý Sìa Sính (Trưởng xóm Khai Hoang 2, xã Xín Cái, huyện Mèo Vạc, Hà Giang) cho biết, trước đây đám ma người Mông để lâu vì quan niệm nhà có mấy người con phải để bằng đấy ngày.


Sau thủ tục phơi xác dưới ánh nắng mặt trời, người Mông mới đưa thi thể đi chôn.

Ngày nay tình trạng này đã cải thiện hơn, nhưng thực tế vẫn có nhiều hộ gia đình để 4-5 ngày, thậm chí vẫn có nhà để 1 tuần. Một phần bởi họ muốn kéo dài thời gian cho con cháu, họ hàng ở xa về đưa tiễn lần cuối, một phần vì nếp nghĩ, phong tục truyền thống đã ăn sâu vào nhận thức nên chưa thể thay đổi ngay được.

Ông Sinh tiết lộ cách ngăn mùi hôi thối của xác người khi để trong nhà lâu ngày, “Phải dùng một loại thuốc xịt của Trung Quốc bán đầy ngoài chợ, có 30 đồng tiền tàu/1 lọ, tính ra tiền Việt khoảng 60, 70 ngàn đồng thôi. Xịt cái thuốc đấy thì không côn trùng hay ruồi nhặng nào bay vào xác người đâu”.

Khi tôi hỏi tên thuốc thì ông Sinh nói không nhớ, cũng vứt hết vỏ lâu rồi. Nhưng nếu muốn mua cứ đến ngày phiên chợ ra hỏi mua họ sẽ bán ngay.

Nhà ông Sính đã dùng thuốc đó khi người nhà mất nên lúc phơi xác, không có giòi bọ hay côn trùng đậu vào xác, nhưng không chỉ nhà ông Sính mà khá nhiều hàng xóm quanh nhà ông cũng từng mua và dùng thuốc này.

Chết vì bệnh lây nhiễm cũng giữ xác lâu ngày

Trên đường từ xã Xín Cái trở ra huyện Mèo Vạc, tôi ghé qua điểm khám bệnh trên đường. Gặp ông Hoàng Đình Trãi, Phó phòng khám đa khoa Xín Cái (phụ trách y tế 3 xã Thượng Phùng, Sơn Vĩ và Xín Cái), người đã có hơn 20 năm gắn bó với công việc khám chữa bệnh cho đồng bào dân tộc các xã vùng cao biên giới, hiểu rõ tập tục dân cư ở đây, coi nơi đây như quê hương thứ 2 của mình.

Anh Trãi kể, có nhiều trường hợp người dân tộc Mông đến đây khám bệnh rồi qua đời, chết vì bệnh lây nhiễm như lao, xơ gan… nhưng khi về làm ma tại nhà, gia đình vẫn giữ tập tục để xác lâu ngày mới đem đi chôn.

Anh giở cuốn sổ ghi chép theo dõi bệnh nhân, chỉ cho tôi xem trường hợp của ông Hà Chứ Mua (67 tuổi) sống tại xóm Khai hoang 3, từ nhà ông Mua đến bệnh xá cách xa khoảng 3 tiếng đi bộ.

Ông Mua mất ngày 4/2 vì bệnh lao, từ phòng khám đưa về người thân để ông 6 ngày mới đem đi chôn. Hay trường hợp tự tử do ngộ độc lá ngón của anh Thò Mí Già (35 tuổi), thi thể anh Già cũng được để 4 ngày trong nhà sau mới được mang đi chôn cất.

Nhiều trường hợp xơ gan cổ trướng, bệnh nhân khi chết, để lâu ngày có hiện tượng trướng bụng, chảy dịch ra nhà nhưng người dân vẫn mù quáng làm theo phong tục, để vài ngày mới mang chôn.

Các bác sĩ và y tế ở phòng khám đã nhiều lần nhắc nhở, tuyên truyền để người dân nhận thức được sự nguy hại và hiểm họa ấn giấu từ việc lưu giữ xác lâu ngày trong nhà, có ảnh hưởng thế nào đến môi trường và sức khỏe người thân, nhưng vẫn chưa thể thay đổi được cái tập quán, tín ngưỡng đã hằn sâu trong ý thức người dân.

Để phong tục truyền thống không trở thành hủ tục

Người Mông ở Hà Giang là dân tộc có có số dân đông nhất, chiếm 30% trong tổng số các dân tộc anh em trên địa bàn tỉnh. Họ đến đây sinh sống, định cư từ bao đời nay, hình thành cộng đồng dân cư có lịch sử lâu đời với một nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc. Văn hóa truyền thống Mông có tác động và ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống tinh thần của người Mông.


Bên trong nhà ông Mua Chúng Thà ở xã Ngài Lầu. Sau đám ma mổ hơn
chục con bò, gia đình ông tiếp tục sống trong căn nhà
lụp xụp có duy nhất chiếc giường.

Trong các phong tục tập quán lâu đời của mình, người Mông rất tôn sùng và coi trọng nghi lễ thờ cúng tổ tiên, tổ chức ma chay chu đáo, cẩn thận. Thanh niên đến tuổi trưởng thành sẽ được người già truyền lại kinh nghiệm từ sớm để đề phòng khi ra đi, con cháu trong nhà biết cách làm ma chay theo đúng nghi lễ.

Mỗi dòng họ người Mông lại có cách làm đám ma khác nhau, dựa trên cơ sở là phong tục truyền thống của dân tộc, song từng gia đình lại có những quy tắc riêng. Khi có người mất, thường thì gia đình sẽ treo xác trong nhà, bón cơm cho người chết vào bữa ăn và trước khi đưa đi chôn phải làm thủ tục phơi xác.

Vì yêu quý, thương tiếc người thân đã mất, cộng với tâm lý sùng bái tín ngưỡng, tôn trọng phong tục của tổ tiên để lại, người Mông từ bao đời nay vẫn quan niệm khi gia đình có người chết, làm đám ma càng lâu, mổ càng nhiều lợn dê bò, người chết sẽ có thêm nhiều của cải để khi về thế giới bên kia sẽ có cuộc sống sung túc, no đủ hơn, có nhiều bò để làm nương, không phải chịu cảnh nghèo đói cơ hàn như khi còn sống.

Người Mông vốn thật thà, hiền lành, lại chủ yếu theo nghề nông nên cộng đồng người Mông giống như một xã hội nông nghiệp truyền thống thu nhỏ, mang nặng tính tự cung tự cấp. Họ sống gần gũi với nhau, có tinh thần đoàn kết và yêu thương nhau.

Từ xưa đến nay, mỗi khi ở đâu có đám hỏi, đám ma, có công việc trọng đại, anh em họ hàng cho đến láng giềng, thông gia đều tìm đến, san sẻ với nhau từ của cải vật chất đến tinh thần.

Theo Congly.com.vn

Tin được quan tâm

86.000 Trưởng thôn, Tổ trưởng tổ dân phố sắp được hưởng chính sách có lợi đặc biệt này

Số người hoạt động không chuyên trách cấp xã hiện nay chỉ được hưởng 2 chế độ, thời gian tới sẽ được hưởng đầy đủ...
Kiến thức 2 ngày, 10 giờ trước

Trong số 10 loài động vật sống lâu nhất, rùa chỉ đứng thứ tư! Loài có tuổi thọ cao nhất thực ra có thể sống mãi mãi

Dù con người không ngừng nghiên cứu cách kéo dài tuổi thọ, nhưng những đột phá về mặt công nghệ trong lĩnh vực này vẫn...
Kiến thức 3 ngày, 16 giờ trước

Những ai đi khám chữa bệnh bằng BHYT hết sức lưu ý quy định này từ 01/06/2025, kẻo mất quyền lợi

Theo Công văn 168/BHXH-QLT của Bảo hiểm xã hội Việt Nam ban hành về việc sử dụng phôi thẻ BHYT, từ ngày 1/6/2025, cơ quan...
Kiến thức 3 ngày, 2 giờ trước

Những con giáp nào may mắn ngày Thứ Ba, 27 tháng 5, tức là ngày đầu tiên của tháng 5 âm lịch?

Ngày 27 tháng 5, thứ Ba, là ngày đầu tiên của tháng năm âm lịch. Sự kết hợp giữa Thiên Can và Địa Chi, con...
Đời sống số 3 ngày, 18 giờ trước

3 con giáp có vận may lớn trong mùa hè này: giàu có và tự do, thịnh vượng và hòa thuận với gia đình

Tin tốt lành từ thiên đường! Vào tháng 5, ba con giáp tràn đầy sức sống và năng lượng, những nỗ lực của họ đã...
Đời sống số 3 ngày, 3 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ Ba ngày 27/5, tức ngày mùng 1 tháng 5 âm lịch?

Thời tiết có những quy luật riêng ảnh hưởng đến sinh lý và tâm lý của chúng ta. Ngày 27 tháng 5, thứ Ba, là...
Đời sống số 3 ngày, 15 giờ trước

Tin cùng mục

Nhìn thấy một lỗ hổng lớn trên ruộng, người phụ nữ can đảm cho tay vào trong, ai ngờ kéo ra được thứ này

Sống ở nông thôn thực sự là một điều rất thú vị, mặc dù vất vả tay chân với công việc đồng áng, ít được...

Thương hiệu Gucci ra mắt váy áo cho nam giới, liệu có đấng mày râu nào bỏ ra 50 triệu để mua chiếc váy này?

Thương hiệu thời trang cao cấp Gucci gần đây lại khiến dân tình 'mắt tròn mắt dẹt' với mẫu thiết kế dành cho nam có...

Cách nhận biết những căn bệnh tâm thần kỳ lạ

Trong số những bệnh rối loạn tâm thần, có những bệnh phổ biến và những bệnh rất hiếm gặp. Thậm chí, các thể bệnh tâm...

Bà ngoại mệt mỏi nhất thế giới: Ba đứa con gái sinh ba, tổng cộng có 9 đứa cháu, đủ để mở trường mẫu giáo

Đối với cuộc sống ở những thành phố lớn, việc bà ngoại lên trông cháu là điều hết sức phổ biến. Nhiều người chọn bà...

Chơi trội cho đầu vào mồm chó tự sướng, cô gái nhận hậu quả khâu 40 mũi

Cô gái Lara Sanson đến từ Argentina phải khâu 40 mũi ở mặt sau khi bị chó cưng tấn công khi cô đang cố gắng...

Đi ăn hàu, người đàn ông 'đổi đời' khi cắn phải cả nhóm hạt 48 viên ngọc trai

Thấy ngọc trai trong những con trai, sò biển là chuyện không có gì lạ. Nhưng để thấy được 48 viên ngọc khi ăn một...

Tin mới cập nhật

Người đi xe máy không cấp đổi Giấy phép lái xe theo mẫu mới sẽ bị phạt 3 triệu đồng, đúng không?

Trong năm 2025, người dân có bắt buộc phải đổi bằng lái xe theo mẫu mới không? Đây là thắc mắc của nhiều người. Vậy...
Kiến thức 2 giờ, 52 phút trước

Vận may của bạn sẽ không ngừng đến kể từ Tết Đoan Ngọ! 3 con giáp sẽ thịnh vượng trong 3 năm liên tiếp

Những con giáp tuổi Thìn, Tỵ và Thân sẽ đón chào may mắn từ Tết Đoan Ngọ, nhận được sự giúp đỡ của quý nhân...
Đời sống số 2 giờ, 2 phút trước

Tại sao Từ Hi lại sủng ái Lý Liên Anh trong suốt 53 năm? Ngoài khả năng chải tóc của Lý Liên Anh, còn có những lý do đặc biệt khác

Lý Liên Anh, người tháp tùng Từ Hi nhiều năm, có thể nói là ví dụ điển hình của một người có cuộc sống may...
Đời sống số 2 giờ, 2 phút trước

Hãy nói với con bạn: Nếu không muốn bị người khác bắt nạt, hãy nhớ 4 “thuật ngữ của con người” này

Tôi đã xem một bộ phim tài liệu trên Internet. Các nhà nghiên cứu từ một thị trấn đã tiến hành một cuộc khảo sát...
Chăm con 2 giờ, 6 phút trước

Duy nhất trường hợp một mảnh đất được cấp nhiều Sổ đỏ trong năm 2025, đó là?

Theo nguyên tắc thông thường, mỗi thửa đất đủ điều kiện chỉ được cấp một Giấy chứng nhận (hay còn gọi là Sổ đỏ, Sổ...
Kiến thức 2 giờ, 8 phút trước

Thành phố nhỏ nhất dự kiến 'vươn lên' thành phố trực thuộc Trung ương lớn nhất sau sáp nhập: Sở hữu những ưu thế gì?

Theo Nghị quyết số 60, Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, thành phố Đà Nẵng mới sẽ có...
Tin trong ngày 2 giờ, 20 phút trước

Trên bồn cầu có một nút lớn và một nút nhỏ. Hóa ra là tôi đã nhấn nhầm nút trong suốt những năm qua! Đây là cách sử dụng đúng đắn

Trong cuộc sống hàng ngày, cuộc sống của chúng ta dường như có thể được tóm tắt đơn giản là "ăn, uống, đại tiện, tiểu...
Kiến thức 3 giờ, 42 phút trước

Mới: Kiến nghị xóa bỏ Sổ hồng giấy, tích hợp vào số Căn cước công dân

Đây là kiến nghị của Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường gửi thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Thành...
Đời sống số 10 giờ, 35 phút trước

'Nữ hoàng ảnh lịch' Thanh Mai sống trong biệt thự mặt tiền rộng 800m2, nhan sắc tuổi 52 gây choáng

"Nữ hoàng ảnh lịch", "biểu tượng nhan sắc", "người đẹp không tuổi" là những mỹ danh mà khán giả ưu ái dành tặng cho nữ...
Chuyện làng sao 10 giờ, 3 phút trước

Bạn gái cũ của ViruSs tái xuất, nói một câu đủ hiểu tình trạng sau scandal tình ái

Một trong những bạn gái cũ đứng ra đấu tố ViruSs trong scandal tình ái là Emma Nhất Khanh lần đầu xuất hiện tại sự...
Chuyện làng sao 11 giờ, 6 phút trước