Danh mục

Kỳ bí những nhà mả chôn hàng chục tử thi

Thứ bảy, 04/08/2012 08:37

Trên trần gian sống thế nào thì chết người J’rai xã Iapiar, huyện Phú Thiện, Gia Lai cũng quan niệm phải như lúc sống. Chính vì vậy, người J’rai khi chết đều được chôn chung mồ. Những ngôi mồ chung đó người ta gọi là khu nhà mả.

Thông lệ, hàng tháng người dân nơi đây lại tổ chức cho người chết một cái lễ gọi là lễ bâng thi.

10 ngôi mộ chôn 200 người

Mùa mưa, đường lên Iapiar khó khăn. Những con dốc quanh co, ven hai bên đường chỉ toàn đá cuội mấp mô như sáp ong. Lối đi duy nhất là lối mòn với đường kính chỉ tính bằng gang tay, ướt nhẹp. Đến đây chúng tôi được nghe rất nhiều câu chuyện về người J’rai. Nhưng có lẽ ấn tượng nhất vẫn là tục lệ mai táng. Người J’rai quan niệm rằng người chết cũng có cuộc sống riêng, nó đang tồn tại song song như lúc con người còn sống. Trên trần gian người ta được sống chung nhà, chung làng thì khi chết đi cũng sẽ được chôn chung một mồ… Vì vậy người J’rai có những phong tục rất kỳ lạ đối với người chết.

Tục lệ này có từ bao giờ thì người dân ở đây không ai biết nổi. Những người già trong bản cũng chỉ biết rằng khi họ sinh ra và lớn lên đã thấy có tục ấy rồi. Điều đó chứng minh qua những lần trong bản, xã có người chết thì tất cả đều được dân làng làm lễ mai táng sau đó mang đến khu nhà mả của làng Plei Trang để chôn cất.


Ông Djel giới thiệu về khu nhà mả

Trước đây khi chưa có nhà mả, người J’rai vẫn có thói quen chôn tập thể. Tuy nhiên hình thức chôn cất rải rác, tự phát không theo quy củ. Thậm chí những ngôi mộ đã được chôn từ lâu đến đời con cháu lớn lên lấy vợ gả chồng khi tách ra ở riêng lại làm nhà ngay trên ngôi mộ của ông bà tổ tiên mình mà không biết. Khu nhà mả được ra đời từ năm 1980, đến nay việc chôn cất được quy củ hơn. Theo thống kê của ông trưởng bản Plei Trang Rahlan Djel, đến nay khu nhà mả đã có hơn 200 người về “sống” ở đây. Điều đặc biệt là tất cả số người chết đó chỉ được chôn vỏn vẹn trong 14 ngôi mộ. Hình thức chôn cho người chết cũng rất kỳ lạ.

Theo ông Rahlan Djel, trong số 14 ngôi mộ có ngôi mộ chôn nhiều nhất là khoảng 20 người. Mộ ít cũng vài người. Mỗi ngôi mộ được đào sâu khoảng 2 mét. Phương thức chôn cũng rất rõ ràng. Lần lượt ai chết trước chôn trước. Người đầu tiên chôn xuống, rồi lần lượt trong làng có ai chết sẽ mang đến chôn tiếp vào ngôi mộ đó, cho đến khi ngôi mộ này đầy xác người chết rồi mới đào một ngôi mộ khác. Ông Djel kể cho chúng tôi tưởng đùa, nhưng đó là sự thật 100%. Rót chén nước lá rừng mời khách, ông tặc lưỡi thanh minh: “Đó là tục lệ của làng rồi. Ai mới lên đây nghe kể thì khó mà tin nổi. Các anh chỉ ở đây chơi ba ngày nữa là bản tôi tổ chức lễ bâng thi cho người chết ở khu nhà mả”. Nói đến đây chúng tôi không thể không tin, có điều vẫn có cái gì đó làm cho chúng tôi hơi tò mò.

Thấy chúng tôi có vẻ chưa tin lắm về câu chuyện, ông trưởng bản dẫn chúng tôi xuống gầm sàn nhà mình chỉ vào bốn chiếc quan tài đã đẽo sẵn chuẩn bị lo hậu sự cho người nhà chẳng may chết. Nhà ông Djel có bảy người con, tính cả vợ chồng nữa cũng lên tới con số chín tròn trĩnh. Ông bảo, lẽ ra nhà tôi phải chuẩn bị đủ cả chín cái quan tài, có điều giờ mình không còn sức khoẻ nữa nên bảo mấy đứa con tranh thủ vào rừng chặt gỗ về nhà dần. Gia đình ông Djel cũng như những hộ dân ở trong làng, để lo hậu sự cho bản thân và gia đình, những người đàn ông khoẻ mạnh khi còn trẻ tuổi đã phải vào tận rừng sâu tìm những cây gỗ tốt và to nhất, mang về nhà đẽo thành chiếc quan tài để dưới gầm nhà sàn chờ đến khi có người chết sẽ đặt vào quan tài, rồi mang ra khu nhà mả để chôn.


Những vật dụng được lấy lên sau những lần có người mới chôn xuống

Mỗi ngôi mộ trung bình đào sâu khoảng 2 mét, đặt quan tài xuống đất rồi lấp lại. Khi có người tiếp theo trong làng chết, họ lại đào ngôi mộ này lên để chôn người mới chết vào trong. Nếu xác của người chôn trước da thịt đã bị thối rữa chỉ còn lại xương thì họ sẽ dồn tất cả xương cốt lại một chỗ.

Thông thường, người lớn tuổi sẽ được để xương cốt lên đầu quan tài, người ít tuổi hơn sẽ được gạt xuống phần cuối theo một trình tự từ thấp tới cao và cuối cùng là người ít tuổi nhất được đặt ở phần cuối của quan tài. Sau khi làm xong công đoạn trên, rồi mới bắt đầu đặt xác người mới chết vào trong quan tài ngay ngắn. Nếu khoảng cách giữa hai người chết quá gần nhau, xác của người đã chôn trước vẫn còn da thịt, thì người trong làng sẽ cắt bỏ hết da thịt của người nằm trong quan tài để lên trên mặt đất cho chim Cờ reng á (kền kền) ăn, rồi dồn xương lại, đặt người mới chết vào trong quan tài. Với cách này họ tin rằng, chim cờ reng á là loài chim của trời, khi ăn xong “thức ăn” của làng thì cả làng sẽ gặp may mắn.

Cứ như vậy, họ sẽ chôn chung người chết trong làng cho đến khi chiếc quan tài đó đầy xương cốt thì sẽ làm lễ bỏ mả. Lễ bỏ mả được người J’rai coi là lễ chính của làng. Có điều lễ bỏ mả này không làm to như lễ bâng thi mà chỉ cần mâm xôi, con gà và đĩa hoa quả để thầy mo làng cúng coi như xong thủ tục của lễ bỏ mả. Sau khi làm lễ xong xuôi, người dân mới được đào thêm một cải mả mới theo hướng dẫn của thầy mo khi có người trong làng chết.

Không chỉ chôn chung tập thể với quan niệm “sống cùng nhà, cùng làng chết cũng sẽ được chôn cùng mồ”, thì người J’rai luôn tin rằng người chết vẫn có cuộc sống riêng của họ không khác gì người còn sống. Chính vì vậy, họ sẽ chia tài sản cho người đã khuất để cho họ làm ăn ở thế giới mới của mình: “Mỗi người sẽ được chia hai chiếc ghè Yàng, đàn ông sẽ có nỏ, gùi… đàn bà có khung cửi…”, ông Djel cho biết.

Lễ Bâng thi

Với người J’rai, lễ Bâng thi được tổ chức to không khác gì tết nguyên Đán của người kinh. Trong ngày lễ bâng thi người dân trong làng ăn mặc chỉnh trang, mọi người đều tạm gác mọi việc nhà nườm nượp kéo nhau ra khu nhà mả cùng góp thịt, gạo… để làm lễ. Sau đó cả dân làng quây quần ăn uống no say bên những ngôi mộ người của chết. Những trò chơi dân gian đồng thời được tổ chức. Theo ông Djel, từ "Bâng" có nghĩa là ăn, "thi" là thi thố tức bâng thi là ngày ăn chơi thi thố. Vừa là lễ hội vừa là ngày để tưởng nhớ đến người đã chết, để gọi họ cùng lên ăn uống chung vui với người còn sống.


Toàn cảnh bản Plei Trang

Mỗi tháng người Djel sẽ tổ chức lễ bâng thi một lần tại khu nhà mả, tuỳ theo từng làng chọn ngày. Vào ngày này, tất cả người dân trong làng sẽ tập trung tại khu nhà mả của làng. Mỗi gia đình sẽ mang theo một ghè rượu, và tuỳ từng hoàn cảnh giàu nghèo của mỗi gia đình. Nhà nào giàu sẽ góp heo, dê, bò, nhà nghèo sẽ góp gà, gạo… nếu nhà nào góp nhiều nhất, con vật to và giá trị nhất nhà đó sẽ được cả làng trọng vọng và đồng nghĩa với việc gia đình đó được người âm phù hộ về sức khoẻ, tiền bạc...

Đúng như nghi thức của lễ bâng thi. Sau lễ dâng hương là cuộc thi nấu ăn. Thông lệ, trong cuộc thi này cũng là để cho người dân tranh tài. Cuộc thi này nó cũng được người J’rai coi như một sự kiện. Không chỉ mang tính chất thi thố, mà sau cuộc thi người chiến thắng sẽ vang danh ai cũng biết đến. Bên cạnh đó là được già làng công nhận và cũng được làng trọng vọng hơn những người khác. Sau khi những cuộc thi này được công nhận, cả làng sẽ tập trung bên những ngôi mộ ăn uống no say và ngủ lại cho đến sáng ngày hôm sau ai lại về nhà nấy và lên rẫy làm việc cật lực để chuẩn bị cho ngày lễ bâng thi tháng sau. “Người được giải nhất trong cuộc thi nấu ăn sẽ là 'đầu bếp' của làng. Mỗi khi làng có công to việc lớn đều được mời đến nấu nướng. Ở trong làng, dù đám ma, đám cưới… đều được mời đến để làm bếp trưởng. Bếp trưởng có trách nhiệm phân công, sắp xếp mâm cỗ, món ăn cho phù hợp. Vì vậy trong lễ bâng thi này người dân dù già, trẻ, gái trai đều tham gia thi tài”, ông Djel cho biết.

Ông Djel cho biết thêm, thông thường cứ mỗi tháng sẽ diễn ra lễ Bâng thi. Nhưng đối với người mới chết, tính từ ngày người đó chết thì đúng một tháng người dân trong làng cũng sẽ tổ chức lễ Bâng thi cho người đó. Không cần biết đó là người nào, họ chỉ biết rằng được trưởng bản thông báo ngày này, ngày nọ có lễ Bâng thi thì người dân trong làng đều chuẩn bị đồ cúng như rượu, thịt để đóng góp cho ngày lễ.

Lễ Bâng thi tròn tháng của người mới chết cũng tương tự như việc cưới hỏi, hay lên nhà mới của người Kinh. Hôm nay nhà này có lễ dân làng đi, hôm sau nhà mình có dân làng đi lại. Lễ Bâng thi cũng vậy, người J’rai cho rằng ngoài việc hàng xóm phải đến với nhau thì đây cũng là hình thức dân làng làm lễ cho người chết được siêu thoát, để linh hồn của người chết lúc nào cũng nghĩ rằng họ không lạnh lẽo, cô đơn vì có dân làng bên cạnh.

Không chỉ mai táng người chết theo phương pháp kỳ dị, mà phong tục làm lễ Bâng thi của người J’rai theo kiểu “làm cả tháng ăn một ngày”, để nhớ đến người đã mất, không thể không nói đến mặt trái của nó. Vốn là dân tộc ít người, người J’rai lại quanh năm nghèo đói, chính vì vậy đã làm cho đời sống kinh tế của người dân nơi đây đã nghèo lại thêm kiệt quệ. “Năm 2001 mẹ mình mất, năm 2004 bố vợ mình lại mất tiếp, đều chôn chung một chỗ. Từ việc tổ chức chôn cất cho đến lễ bâng thi hàng tháng đã làm cho kinh tế nhà mình càng khó khăn hơn. Những lần như vậy người dân đều phải nghỉ lên nương, lên rẫy, bán lúa để mua heo, gà, rượu chuẩn bị cho lễ bâng thi hàng tháng. Không có tiền, những người như gia đình ông Djel còn phải đi vay mượn, nợ nần chồng chất. Mình làm khổ cực như con trâu đi cày mà vẫn khổ cực, thấy vậy nên mấy năm nay mình không tham gia Bâng thi nữa, nhà mình mới đỡ hơn. Mình cũng thấy tổ chức ăn uống ở nhà mả cũng không tốt, rất mất vệ sinh vì ăn cạnh chỗ chôn người chết, vi khuẩn và mùi hôi thối bốc lên sẽ không tốt cho sức khoẻ, nhất là lễ bâng thi đúng trong giai đoạn xác người đang phân huỷ, mùi thối nồng nặc", đó là nỗi niềm một người J'Rai về chính lễ lạt của dân tộc mình.

Bóng đá & Cuộc sống

Tin được quan tâm

Từ nay, đất trồng cây lâu năm cùng 4 loại đất khác nằm trong danh sách loại đất có thời hạn sử dụng 50 năm

Theo Luật Đất đai 2024, tổng cộng 5 loại đất sẽ có thời hạn sử dụng không quá 50 năm.
Kiến thức 2 ngày, 9 giờ trước

Theo nghị định 168, xe máy không có bộ phận này sẽ bị phạt tới 3.000.000 đồng, nhiều người vẫn cứ tháo ra

Từ 1/1/2025 áp theo quy định mới, nếu xe máy mà không có đủ bộ phận này sẽ bị CSGT xử phạt hành chính.
Kiến thức 2 ngày, 14 giờ trước

Chỉ cần CCCD, không cần hộ chiếu: Người dân Việt Nam vẫn thoải mái đi du lịch đến những quốc gia này

Nếu như muốn du lịch nước ngoài mà không cần làm hộ chiếu, bạn có thể lựa chọn đặt chân đến những quốc gia này....
Kiến thức 3 ngày, 14 giờ trước

Từ tháng 5/2025: Người dân đã mua Bảo hiểm xe máy bắt buộc mà không làm việc này vẫn bị CSGT xử phạt

Bước sang tháng 5/2025, nhiều người dù đã mua bảo hiểm đúng hạn vẫn có thể bị Cảnh sát giao thông (CSGT) xử phạt nếu...
Kiến thức 1 ngày, 10 giờ trước

Tại sao nhiều người không muốn trở thành thông gia với giáo viên? Tại sao gia đình giáo viên và bác sĩ lại đối xử khác nhau với trẻ em?

“Đừng bao giờ làm thông gia với nhà giáo” - câu nói tưởng như đùa lại được nhiều người lớn tuổi nhắc đi nhắc lại....
Tâm sự 2 ngày, 11 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào ngày Chủ Nhật, 27/4, tức ngày 30 tháng 3 âm lịch?

Vào cuối mùa xuân, Thần Thổ nắm quyền lực và là hạt nhân của năng lượng. Ngày 27 tháng 4, Chủ Nhật, ngày 30 tháng...
Đời sống số 2 ngày, 5 giờ trước

Tin cùng mục

Trăn đu mình nuốt chửng vẹt lớn ngay mái nhà

Trăn đu mình nuốt chửng vẹt lớn ngay trên mái nhà khiến nhiều người ghê sợ. Trăn đu mình nuốt chửng vẹt lớn là trường...
KỲ QUẶC 15.12.2015

Phát hiện sán dây trong não sau khi thấy đau đầu kéo dài

Phát hiện sán dây trong não sau khi thấy đau đầu kéo dài là trường hợp xảy ra với một cô gái người Mỹ.
KỲ QUẶC 18.09.2015

Tìm thấy tàu chở hàng chứa một kho bạc lớn

Công ty Thám hiểm đại dương Odyssey vừa phát hiện một con tàu chở hàng bị chìm trong Chiến tranh Thế giới II, bên trong...
KỲ QUẶC 27.09.2011

Máy ATM nhả vàng đầu tiên tại Trung Quốc

Ngày 25.9, lần đầu tiên máy ATM nhả vàng đã xuất hiện ở các câu lạc bộ cao cấp, các ngân hàng tại thành phố...
KỲ QUẶC 27.09.2011

Trận đấu bò tót cuối cùng ở xứ Catalonia

Trận đấu bò tót cuối cùng trong lịch sử xứ Catalonia diễn ra ngày 25.9 tại vũ đài "Monumental" ở Barcelona, Tây Ban Nha với...
KỲ QUẶC 27.09.2011

Tin mới cập nhật

Sao Việt 28/4: Hoa hậu Mai Phương Thuý lộ nhẫn ở ngón áp út; Ninh Dương Lan Ngọc bị soi 'hint' quay lại tình cũ?

Tin sao Việt 28/4/2025: Phải chăng Mai Phương Thuý đang ngầm khẳng định "hoa đã có chủ"?; Màn tái hợp của Ninh Dương Lan Ngọc...
Chuyện làng sao 4 giờ, 9 phút trước

Xã nào lớn nhất nước, lớn hơn diện tích của các tỉnh Bắc Ninh, Hà Nam và Hưng Yên, không sáp nhập nhưng sẽ đổi tên?

Với diện tích 1.113km2, xã này có diện tích rộng hơn 3 tỉnh gồm Bắc Ninh, Hà Nam và Hưng Yên.
Kiến thức 4 giờ, 13 phút trước

Đàn ông có đáng cưới hay không, đừng nhìn vào ngoại hình hay thu nhập của anh ta, mà hãy nhìn vào 3 chi tiết này

Trong thời đại yêu đương tự do như hiện nay, việc lựa chọn đối tượng kết hôn dễ dàng hơn, nhưng đồng thời cũng nhiều...
Yêu 4 giờ, 13 phút trước

Kể từ bây giờ, những trường hợp này sẽ không phải nộp tiền sử dụng đất khi làm Sổ đỏ mẫu mới

Theo quy định sẽ có 3 trường hợp không phải nộp tiền sử dụng đất khi làm sổ đỏ, người dân cần biết để đảm...
Kiến thức 4 giờ, 14 phút trước

Hơn 2 tháng nữa, hàng triệu người chuẩn bị nhận được khoản tiền tăng gấp 4 lần hiện tại ngoài lương hưu hằng tháng

Sắp tới khi người lao động nghỉ hưu, người lao động sẽ nhận được một khoản trợ cấp một lần ngoài lương hưu hàng tháng,...
Kiến thức 4 giờ, 14 phút trước

Phát hiện 3 cây gỗ quý 900 tỷ trong vườn nhà, chuyên gia vội khuyên lão nông tuyệt đối không được bán, vì sao?

Sở hữu 3 cây gỗ quý nhưng lão nông chẳng thể bán đi để quy đổi ra tiền mặt như giá trị thật của tài...
Kiến thức 4 giờ, 15 phút trước

Từ nay, dừng xe để nghe điện thoại có thể bị xử phạt đến 14 triệu đồng, đúng không?

Theo pháp luật giao thông đường bộ, việc dừng xe để nghe điện thoại không phải là hành vi bị nghiêm cấm. Tuy nhiên, việc...
Kiến thức 5 giờ, 12 phút trước

Chuyển khoản nhầm cho người khác có bị mất tiền không? Làm cách nào để lấy lại được

Khi chuyển khoản nhầm cho người khác bạn hoàn toàn có thể lấy lại được số tiền của mình. Tuy nhiên điều đó còn phụ...
Kiến thức 5 giờ, 13 phút trước

Theo quy định, không còn hộ khẩu ở địa phương có được cấp sổ đỏ không?

Hiện có không ít trường hợp chuyển nhà, chuyển khẩu hoặc mua đất ở khác nơi thường trú. Vậy pháp luật quy định như thế...
Kiến thức 5 giờ, 14 phút trước

Một chi tiết đủ hiểu tình trạng hôn nhân của Phan Như Thảo và chồng đại gia ở thì hiện tại

Cuộc sống hôn nhân của Phan Như Thảo bên chồng đại gia nhận được sự quan tâm.
Chuyện làng sao 5 giờ, 14 phút trước