Thanh Lam: 'Tôi chỉ nghe lời đàn ông giỏi!'

Cảm xúc mà vẫn phải dựa thì vứt

Kinh nghiệm cho thấy, khi một người phụ nữ tỏ ra vững vàng, mạnh mẽ thì tận cùng của họ, chính là phút yếu đuối nhất. Chị đã hầu như chưa bao giờ chịu dừng lại – quả vậy – nhưng giờ đây, khi không còn Quốc Trung, Lê Minh Sơn bên cạnh, thực sự chị có cảm thấy cô độc, hoang mang?

Một cộng sự thân thiết, bất kể đó là người bạn đời của mình, người tình của mình hay em mình, bạn mình, thì vào quãng thời gian đầu lúc họ mới ra đi, lúc chỗ ngồi của họ hãy còn ấm chỗ, việc mình lúng túng, hoang mang chắc chắn là có. Vì giờ là lúc mình phải bắt đầu "tự lập", phải một mình đối diện với những khao khát của mình. Rồi cũng phải quen! Và quen được, không đến mức khó như mình tưởng! Tuy nhiên, tôi không nghĩ, một cộng sự phải nhất thiết là một người có quan hệ tình cảm đặc biệt với mình, mà quan trọng hơn, là phải dùng chí hướng. Còn cao hơn cả sự cộng sinh, chính là sự cộng hưởng. Hiểu theo nghĩa này thì lúc này tôi không thiếu những cộng sự như thế và không lấy đó làm hoang mang. Nhưng dù gì đi nữa, với một người làm nghề chuyên nghiệp, thì trước tiên vẫn phải luôn tự mình đối diện với hoài bão của mình, phải "cần" trong sự "bất cần". Làm nghệ thuật mà để mình lệ thuộc vào người khác, tới mức cảm xúc cũng phải dựa, thăng hoa cũng phải dựa thì vứt!

Có thể vứt đi một mối quan hệ, thậm chí, cả một hoài bão, nhưng chẳng dễ vứt đi đâu được sự cô độc – chị có nghĩ thế?

Biết vậy thì còn cố vứt đi để làm gì? Với một người phụ nữ giàu cá tính, tới mức sự nhạy cảm luôn là thái quá, thì tất yếu, họ sẽ luôn cảm thấy mình cô độc, ngay cả khi họ đang đi giữa chốn đông người, cũng cười cười nói nói như ai, cũng ồn ào giả lả, quần quần áo áo, phấn phấn son son, thậm chí, kể cả khi cuộc sống của họ tưởng chừng đang yên ấm. Biết làm sao, khi cô đơn, với một số người, đó đã như là thuộc tính!

Chị biết là không ít sự nghiệp đã trở nên dang dở, lung lay chỉ vì bị mất đi chiếc kim chỉ nam, một cánh tay đắc lực.

Không có mẫu số chung cho điều này, dù tan hợp là chuyện phổ biến trong showbiz. Đúng, tôi có biết, có người tụt hậu, thậm chí về “mo”, khi sự hoảng loạn, hoang mang đã khiến họ chẳng thể̉ làm được gì hơn. Không chỉ ở mình, mà trên thế giới, cũng có không ít trường hợp. Nhưng cũng có người vượt qua được, thậm chí còn làm được hơn trước.

Nhưng khi một cộng sự đồng thời là động lực tình cảm thì sự “hẫng” hẳn phải nhiều hơn chứ! Ít nhất là từ chỗ mỗi sản phẩm âm nhạc của mình được hưởng một “chế độ chăm sóc miễn phí” thì giờ đây, cái gì cũng phải đi thuê, và quan trọng nhất, thay vì những định hướng dài hơi, thì chỉ còn những “cộng tác thời vụ”…

Chẳng có gì là miễn phí ở đây cả, nếu như muốn tính chuyệ̣n đường dài với nhau. Trong tình yêu còn thế, huống hồ la trong công việc! Thế nên, tôi thường dạy con gái lớn của tôi: Không ai tự dưng yêu mình cả, có chăng chỉ là lúc bắt đầu thôi, còn về sau, phải là không ngừng nuôi dưỡng... Nói đâu xa, ngay cả một mối quan hệ tưởng chừng như vô điều kiện nhất là tình mẫu tử, cũng vẫn đi kèm với đòi hỏi, áp đặt chính là đòi hỏi.

Tôi hát nay hơn trước nhiều chứ!

Hãy thử nhớ lại thời điểm khó khăn sau khi chị rời Quốc Trung và trước khi chị tìm ra người cộng sự mới Lê Minh Sơn, thể trạng tâm lý của chị lúc đó thế nào?

Nguyên nhân thì có thể̉ mỗi thứ một ít, có cái là chủ quan, là do mình chủ độ̣ng lựa chọn; cũng có cái là khách quan, là sự ba phải, bão hòa của đời sống âm nhạ̣c thiếu chuyên nghiệp đến mức phát ngán, nên đã có lúc, tôi cảm thấ́y như không thể̉ tiếp tục hát được nữa, đã muốn bỏ đi vì mặt bằng không đủ kích thích cảm hứng sáng tao... May thay lúc đó Lê Minh Sơn xuất hiện và điều mà đến giờ tôi vẫn hết sức cảm ơn Sơn đó là đã giúp tôi lấy lại đượ̣c tinh thần để̉ đối diện với mặt bằng ấ́y, thực tế ấy; rằng tốt hơn hết hãy chuyể̉n động đi, thay vì ngồi một chỗ kêu chán rồi để̉ mình rơi xuống hố. Bằng những lời động viên nhiệt thành và có lửa, Sơn đã giúp tôi thắp lại niềm tin về hoài bão, rằng nếu sự phũ phà̀ng kia là có thật, thì hoài bão cũng là điều có thật.

Và cũng vì “lửa” mà đám cháy ấy đã bùng lên ghê gớm. “Đẻ” dày thế, không mất sức mới là lạ!

Con số́ chính xác thì tôi không nhớ, nhưng đúng là tới lúc này, thẳng thắn ma nói, việc làm live show và ra album dồn dập như vậy quả tình không hẳn là một viêc làm thông minh vì không phải thời điể̉m nao cũng là thiên thời, địa lợ̣i. Nhưng thôi, đã làm thì không nên ân hận. Vả chăng, cái gì cũng phải có gia của nó, có đượ̣c thì phải có mấ́t...

Có công nhưng đồng thời cũng có thể là “có tội” nhỉ, tội “vắt kiệt” chị?

Đã là gì, đã là bao so với những gì chúng tôi mơ ước mà gọi la vắt kiệt? Vắt kiệt được thế thì đã là tuyệt vời! Cái vắt kiệt đáng sợ nhất, đau nhất chính là môi trường âm nhạc lẫn lộn vàng thau ngoài kia kìa! Biết bao nhiêu hoài bão nghiêm túc đã bị vắt kiệt bởi nó.

Chị hẳn biết là, có một album của chị, đã ra từ trước đó rất lâu nhưng tận tới giờ vẫn được công chúng và giới làm nghề nhắc đến như một trong những cột mốc ấn tượng của nữ diva số 1?

Là “Mây trắng bay về”?

Chính xác! Chị nghĩ đó là vì tâm lý “ăn ít, ăn chậm thì dễ thấy ngon” hơn, hay phải là một nhiệt lượng trái dấu như Quốc Trung thì mới đủ lực để “hãm” bớt chị, mới giúp chị “bay” nhẹ nhàng như “mây trắng” được?

Mây trắng bay nhẹ nhàng, có thể̉ vì lúc ấy, mọi thứ đều tương đối trong trẻo, nhẹ nhõm, từ âm nhạc đến cảm xúc, cả niềm tin nữa. Ngày ấy, chúng tôi hát và làm nhạc mà không quá nặng nề chuyện kiếm tiền, đúng hơn là không biết làm kinh tế. Live show “Em và tôi” thắng lợi về danh tiếng nhưng hầu như Quốc Trung – Thanh Lam không thu về đượ̣c một xu nao. 10 năm trời làm nghề (suố́t từ năm tôi 18–28 tuổi) hầu như chỉ biết trông vào đồng lương, mọi cống hiến hầu như đều miễn phí, rồi thì nhiệt huyết, tình yêu, tuổi trẻ - thử hỏi, làm sao cái đầu người ta không trong trẻo đượ̣c? Đó cũng là lúc mình chưa đến nỗi khắt khe với chính mình, trong âm nhạc, cũng như nhiều thứ khác... Nhưng cũng chính bởi thiếu đi sự khắt khe mà tới giờ nhìn lạ̣i, tự mình, tôi thấy nó còn non nhiều chỗ.

Đến Lev Tolstoy mà còn có lúc muốn phủ nhận giá trị của… “Chiến tranh và hòa bình” cũng như toàn bộ văn nghiệp của mình nữa là! Phủ nhận quá khứ có thể là khiêm nhường, nhưng có thể, cũng là một cách người ta không muốn thừa nhận bước lùi trong hiện tại?

Không, sao lại là bước lùi đượ̣c, khi mà thực sự giờ đây tôi tự cảm thấy mình hát hay hơn trước nhiều, nhờ sự chín muồi về cảm xúc, sự dày dặn về nhận thức, vốn sống; còn ở “Mây trắng bay về” nếu nghe kỹ, các bạ̣n sẽ thấy: rõ ràng kỹ thuật hát, tinh thần hát trong đấy chưa thực sự chứa đựng đượ̣c nhiều ẩn ý phía sau nó, mà hầu hết, vẫn chỉ mới tạm là những cảm xúc bề mặt, thậm chí, có cảm xúc là vay mượn.

Đàn ông quý nhất là giỏi!

10 năm hầu như miễn phí… - Câu chuyện thuộc về một thời, hơn là một người ấy, lẽ nào lại khiến chị nản, và dẫn đến sự đứt gánh, ra đi?

Không, không phải chuyện kiếm tiền. Thời làm cùng anh Trung, cũng có lúc chúng tôi kiếm đượ̣c chứ, nhờ các hợp đồng thu băng cho hải ngoạ̣i. Hay ngược lạ̣i, thời làm ca sĩ tự do, cộng tác cùng Lê Minh Sơn, đành rằng tiền có thể̉ kiếm ra nhiều hơn, nhưng bù lạ̣i, cũng phải đầu tư nhiều hơn, rồi thì đĩa lậu... Bạn nói đúng, đó không phải là chuyện của một người, mà thời đó, cả làng người ta đều như thế, một thời là thế! Cái chính ở đây, là độ vênh trong nhịp bước, để̉ có thể̉ song hành. Hơn ai hết, người biết rõ Quốc Trung có tài, Quốc Trung có thể̉ làm đượ̣c nhiều hơn thế, là tôi. Nhưng cai anh thiếu, lúc đó, theo tôi, có thể̉ là sự quyết liệt, mạnh dạn.

Võ đoán cho rằng, có thể là lúc đó, cái bóng của chị quá lớn…

Không, chuyện đó không có, và đúng la võ đoán. Cái bóng ấy nếu có thì làm sao đủ lớn trước một người vào nghề tương đối suôn sẻ, với những bước đi thuận lợi nhất... Nhưng biết đâu, có thể̉ cũng chính vì điều kiện lý tưởng đó mà người đồng hành với tôi đã không được kích ứng bởi các áp lực – tuy gây mệ̣t mỏi nhưng có khi là cần thiết, với một người nghệ sỹ.

Nhưng bằng chứng là sau khi “thoát khỏi cái bóng”, đã ngay lập tức có một Quốc Trung của ca khúc, của world music, của “Đường xa vạn dặm”, hay thậm chí, có cả một “hội những người phát cuồng vì nhạc sĩ Quốc Trung” sau khi anh lên nói “lung tung và nổi tiếng” trên Idol?

Chưa, kể̉ cả là thế! Bởi nếu biết rõ Quốc Trung, bạn sẽ hiể̉u bấy nhiêu vẫn chưa là gì cả, so với những gì anh ấy có thể̉ làm cho âm nhạ̣c, so với nguồn năng lượng có trong anh ấ́y. Có thể̉ vì tôi luôn đặt rấ́t nhiều kỳ vọng vào tài năng và tâm huyết của anh ấy, trước đây sống cùng đã thế, giờ cũng thế. Làm nghệ thuật dĩ nhiên luôn cần đến cảm xúc, nhưng thay vì ngồi chờ cảm xúc, có lúc mình cũng cần “dẫn dụ” nó.

Chị không nghĩ việc dẫn dụ cảm xúc ấy, với một nghệ sỹ biểu diễn thì sẽ dễ dàng hơn với một nghệ sỹ của phòng thu sao?

Không, phòng thu có cái sướng của phòng thu chứ! Đã nhất của việc “bị nhôt” chính là được tự mình cởi trói, được một mình đối diện với cảm xúc thật nhất của chính mình ma không bị ai, cái gì làm phiền cả...

Một người thì đầy than (nhưng không chịu cháy hết), một người thì đầy lửa (nhưng lại không biết tiết kiệm củi) – Xem ra những “cộng sự ruột” của chị lúc nào cũng… “có vấn đề” nhỉ, không bao giờ đủ cho một người toàn “làm khổ” đàn ông bằng hai chữ “kỳ vọng”?

Thì đấy, cộng Quốc Trung và Lê Minh Sơn lại thì thể̉ nào cũng ra một cộng sự hoàn hảo. Nhưng thế thì còn nói làm gì!

Khi sự hoàn hảo là không thể, vậy thì ở thời điểm này, chị nghe ai?

Dù còn hay không còn đi bên cạnh, khi có việc cần hỏi, tôi vẫn gọi điện cho họ, vì những gì tốt nhất họ từng dành cho tôi. Đàn ông, quý nhấ́t là giỏi, nên tôi chỉ có thể̉ nghe lời đàn ông giỏi. Nhưng cũng chưa biết đượ̣c, vì lắm khi tôi còn “giỏi” hơn họ ở chỗ bướng! Bướng và bảo thủ!