Showbiz mỗi tuần một câu chuyện: Từ chuyện 'khán giả không nuôi nghệ sĩ' mới hiểu tình nào là dối gian?

Phát ngôn "khán giả không nuôi nghệ sĩ" đã trở thành đề tài gây tranh cãi và tạo ra những mâu thuẫn, những cuộc chiến vô cùng căng thẳng giữa nghệ sĩ lẫn khán giả suốt nhiều ngày qua. Thay vì "ném đá", chúng ta nên cảm ơn đạo diễn Bùi Quốc Bảo - người đã đưa ra quan điểm khiến cả showbiz dậy sóng. Bởi một lần nữa, nó cho tất cả những người trong cuộc lẫn người ngoài cuộc sự suy ngẫm về mối quan hệ giữa nghệ sĩ và khán giả bao lâu nay có thật sự "tình thương mến thương" như họ vẫn tưởng.

Những người mạnh miệng nói ra câu "khán giả không nuôi nghệ sĩ" như Bùi Quốc Bảo cũng là lẽ đương nhiên vì thực tế họ có được khán giả nuôi đâu mà thừa nhận. Quan điểm cá nhân đó lại gãi đúng chỗ ngứa của một số nghệ sĩ sau khi đã có tất cả từ danh tiếng đến tiền bạc, điều mà khán giả góp phần giúp họ sở hữu. Ở vị thế đã đạt được những gì mong ước, con người ta bắt đầu có những suy nghĩ sòng phẳng hơn: Mình có tài năng và nổi tiếng, làm nên nhiều sản phẩm chất lượng cống hiến cho đời cho người thì khán giả dĩ nhiên phải yêu mến và ủng hộ mình. Với cách nghĩ đó, nhiều nghệ sĩ cũng dũng cảm tuyên bố quan hệ giữa nghệ sĩ và khán giả là quan hệ cộng sinh. Xin thưa, bạn hiểu gì về ý nghĩa của hai chữ "cộng sinh" mà dám dõng dạc thế?

Cắt nghĩa đôi điều về quan hệ "cộng sinh" nhé. Nó đơn giản là nương vào nhau mà tồn tại và phát triển, thiếu 1 trong 2 sẽ không thể sống tiếp. Nói trắng ra là dù các nghệ sĩ Việt có biểu tình và giận dỗi không ra bất kì sản phẩm nào nữa, dù showbiz này có có tuyên bố giải tán thì khán giả vẫn sống khoẻ, sống vui bằng cách xem phim, nghe nhạc từ các nước đang phát triển nền công nghiệp giải trí như: Mỹ, Hàn Quốc, Thái Lan, Trung Quốc... Có hề hấn gì với họ đâu. Họ mới chính là đối tượng được lựa chọn loại hình và sản phẩm mà họ muốn. Họ mới là người bỏ tiền mua vé xem phim, mua vé xem kịch, mua vé xem liveshow. Họ cũng chính là người thức đêm như cú để cày view cho MV của nghệ sĩ mà họ yêu mến để lên thẳng Top Trending YouTube hay các bảng xếp hạng khác, để có cái mà ăn nói với nhà tài trợ, có cái để chứng minh là ta đây nổi tiếng và có tài năng. Và họ cũng là người nhấn nút "like" hay "follow" những fanpage hay trang cá nhân của các nghệ sĩ, giúp nghệ sĩ trở thành những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội. Từ đó, các nhãn hàng cũng ồ ạt tìm đến để mua bài quảng cáo, mua bài giới thiệu sản phẩm... với những con số thù lao như mơ.

Một số nghệ sĩ cảm thán rằng, mình cũng lao động nghệ thuật như các ngành nghề khác như bác sĩ, y tá, công nhân, lao công... thì đồng nghĩa với việc họ có lao động là tự làm ra cơm gạo nuôi mình. Có chủ quan và lệch lạc quá chăng khi nghệ thuật là một hình thức lao động khá đặc biệt và bản thân người nghệ sĩ vốn dĩ là một thương hiệu sống. Khán giả chính là đối tượng khách hàng chính của người nghệ sĩ. Sự trao đổi mua bán ở đây nó được mĩ miều hoá dưới hai chữ "tình cảm". Khán giả có trao cho người nghệ sĩ tình cảm của họ mới hiện thực hoá bằng những cách ủng hộ vật chất như: bỏ tiền mua sản phẩm, mới mua hoa mua quà trao tặng sau mỗi đêm diễn... Tất cả chúng ta không thể phủ nhận giá trị tinh thần mà nghệ sĩ đem lại cho khán giả, nhưng đó không phải là "cộng sinh", không phải là chuyện thuận mua vừa bán, không phải quyền lợi dĩ nhiên mà người nghệ sĩ được hưởng từ khán giả. Đó là sự trao đi và nhận lại về mặt tình cảm. Giữa thời đại internet ngập tràn và YouTube hoàn toàn miễn phí thì việc lựa chọn sản phẩm giải trí của khán giả là vô tận. Bạn có thể kiếm được tiền từ vai trò nghệ sĩ thì ngoài nỗ lực của bản thân, bạn cũng nên nhìn nhận yếu tố không thể tách rời là may mắn và quan trọng hơn là cảm thấy biết ơn khán giả.

Người nghệ sĩ càng phải mang ơn khán giả hơn khi môi trường Việt Nam khá thân thiện và khán giả cũng dễ tính, dễ quên, vị tha hết nấc bao dung hết cỡ. Nhớ lại đi, những nghệ sĩ từng phát ngôn coi thường khán giả, những nghệ sĩ từng vướng vào những tệ nạn cờ bạc, những nghệ sĩ từng gây sốc với những scandal tình ái hết sức bê bối... chỉ bị lên án một thời gian ngắn. Sau khi họ xin lỗi và quay lại, khán giả vẫn đón nhận họ, thậm chí còn nồng nhiệt hơn xưa. Bởi khán giả Việt mềm lòng với cái quan niệm: "Đánh kẻ chạy đi, không ai đánh người chạy lại". Thử nhìn sang showbiz các nước như hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan hay Anh, Mỹ sẽ hiểu vì sao mình may mắn và phải biết ơn khán giả Việt Nam. Chưa đợi nghệ sĩ chỉ trích khán giả, chỉ cần nghệ sĩ thở ra cái điều mà khán giả không thích thôi là coi như người nghệ sĩ đó tự đặt dấu chấm hết cho sự nghiệp của mình dù trước đó có nỗ lực bao nhiêu chăng nữa. Và khi ấy, có quỳ lạy xin xỏ khán giả tha lỗi, lạy hơn lạy Tổ tiên dòng họ cũng đừng có mơ mà được bỏ qua.

Chữ "nuôi" được khán giả hoàn toàn đủ điều kiện đáp ứng về nghĩa đen lẫn nghĩa bóng, về cách trực tiếp lẫn cách gián tiếp. Giá trị nghệ sĩ đem đến cho khán giả chỉ thuần túy là tinh thần và hoàn toàn có thể thay thế bởi nhiều lựa chọn khác nhau trong cái thời đại mà các kênh giải trí phát triển như vũ bão, còn vật chất thì không, không ai có thể tồn tại thiếu vật chất được. Khi nhà tài trợ chấp nhận ngồi đàm phán về hợp đồng hỗ trợ kinh phí cho một liveshow, hay nhà đầu tư chịu bỏ tiền làm một bộ phim hoặc giả một nhãn hàng muốn quảng cáo sản phẩm của họ trên fanpage của người nghệ sĩ, họ lấy cái gì làm thước đo hiệu quả họ nhận được và người nghệ sĩ lấy gì để trả giá thật cao để chiếm phần lợi về mình? Đó chính là cộng đồng fan hùng hậu, những khán giả yêu mến bất chấp người nghệ sĩ đó sao? Kể cả khi người nghệ sĩ không thể diễn trong mùa dịch Covid-19 hoành hành, họ chuyển sang kinh doanh thì đối tượng ủng hộ họ vẫn là khán giả, là fan của họ là đa phần. Nói đến đây thì tự nhiên cái từ "sòng phẳng" mà một vài nghệ sĩ đưa ra để biện hộ, để chứng minh mình không được nuôi bỗng "rẻ" kinh khủng? Nếu bạn chống chế rằng do bạn đầu tư, khổ luyện thì mới có lượng fan, bạn giải nghệ nhanh đi cho rảnh nợ bởi không ngành nghề nào không khổ luyện lại đòi có kết quả lao động đâu nhé. Thách luôn nghệ sĩ nào tự tin làm ra 1 sản phẩm "đỉnh của chóp" nhưng không hô hào khoe với fan, cũng đừng kêu gọi khán giả ủng hộ vì tin “hữu xạ tự nhiên hương”, bạn dám không? Cụm từ "hữu xạ tự nhiên hương" ngày nay nên thay thế bằng cụm từ “fan thương tự nhiên giàu” cho nó đúng và rõ hơn nhé.

Sau màn phân tích và tự vấn lương tâm một chút thì cái vấn đề nên được nhìn nhận thẳng thắn: Phải chăng tình cảm của nghệ sĩ và khán giả cuối cùng chỉ là diễn, là hư tình giả ý đối với một bộ phận không nhỏ người đang làm nghệ thuật? Đừng trách sự nhận định này là phũ phàng hay quy chụp. Xin nhấn mạnh là một bộ phận không nhỏ nghệ sĩ chứ không phải cả showbiz. Chúng ta vẫn thấy có những nghệ sĩ đức cao trọng vọng như: NSƯT Hoài Linh, NSƯT Hữu Châu, NSND Bạch Tuyết... suốt bao nhiêu năm qua khi bước lên sân khấu, họ vẫn hàm ơn khán giả, những người cho họ tình yêu thương, sự ủng hộ và tất cả quy đổi thành cơm ăn áo mặc để lo cho bản thân và gia đình. NSND Phùng Há từng khẳng định rằng, khán giả là những người nuôi mình, là ân nhân của mình. Nghệ sĩ tôn khán giả lên đầu, thì khán giả cũng sẽ "khiêng" nghệ sĩ đi từ vinh quang này đến thành công khác. Cuộc đời là vậy, năng lượng cho đi bằng với năng lượng nhận được. Các tầng lớp nghệ sĩ đại thụ vì sao họ làm nghề tới già, tới chết rồi mà khán giả vẫn cứ nhớ mãi, cứ vinh danh. Bởi họ xem trọng khán giả từ trong tư duy của họ, từ trong sâu thẳm trái tim của họ. Họ được mặc định cả đời rằng, khán giả là lẽ sống của mình.

Đó là ngày xưa thôi. Đó là với những người làm nghệ thuật đi trước thôi. Ngày nay có bao nghệ sĩ học được điều ân nghĩa đó từ các tiền bối đi trước. Có một sự thật dễ nhìn thấy trong giới nghệ sĩ ở thì hiện tại là: Đa phần nghệ sĩ nói biết ơn, trân trọng khán giả, không dám làm buồn lòng khán giả là khi họ chưa nổi tiếng, chỉ là con số 0 tròn trĩnh. Còn khi bước lên đỉnh vinh quang, có tiền và địa vị, họ vội quên sự biết ơn với khán giả mà quy đổi thành từ "sòng phẳng". Một số nghệ sĩ chỉ yêu khán giả, biết ơn khán giả khi họ ra sản phẩm nghệ thuật, khi cần khán giả giải cứu phim sắp chết, khi cần khán giả bảo vệ trước những anti-fan hung hãn, khi cần khán giả bênh vực khi cần đấu tay đôi với truyền thông. Nghệ sĩ bắt đầu tự cho mình cái quyền phản kháng, chống đối, chửi rủa và thậm chí là ghét khán giả khi khán giả phật ý, lỡ lên án, chê trách nghệ sĩ vì một vấn đề nào đó. Những lúc đó lại là những lúc người nghệ sĩ sống thật nhất với cảm xúc của một con người: "Bạn ghét tôi thì tôi ghét bạn. Tôi có đầy đủ cả rồi thì tôi cần gì bạn thương tôi?" Từ ý nghĩa tự mãn đó, người nghệ sĩ càng dằn dỗi, càng đấu tay đôi với khán giả. Cái kết là bị anti, bị tẩy chay. Lúc này, họ mới chợt nhớ ra: "Thôi chết rồi, mình còn đại diện hình ảnh và hàng tá show chậu với mức cát sê hấp dẫn". Lỡ sống thật bằng những cái "like", "thả tim" đồng tình hay lỡ đập vào mặt khán giả bằng những bình luận dưới những bài chê bai, chỉ trích người có góp công, góp sức cho mình danh tiếng lẫn tiền bạc thì phải làm sao? Thôi thì ghét khán giả lắm đó nhưng cũng xin ngậm bồ hòn làm ngọt, chịu muối mặt xin lỗi, năn nỉ, khóc lóc cho thật thảm rồi tìm cớ đổ lỗi là hiểu lầm, là hiểu sai ý vì câu chữ không rõ ràng...

Tại khán giả thương nghệ sĩ nên khán giả sẽ mềm lòng và đâu lại vào đấy, sóng yên biển lặng. Cũng vì văn hoá của khán giả Việt là văn hoá vị tha nên có bị xúc phạm đôi chút cũng vẫn yêu vẫn thương bất chấp dù đối phương đối với họ thật ra chỉ là hư tình giả ý. Khi khán giả vẫn còn mang lại lợi ích về vật chất lẫn tinh thần, về danh vọng lẫn giàu sang thì dù trong lòng nhiều nghệ sĩ có muốn nói thẳng là "khán giả chả nuôi gì tôi" nhưng cũng ráng nén xuống, ráng chịu đựng để còn tồn tại với nghề, vẫn còn trên "đỉnh của chóp" nữa chứ. Chỉ là một chút diễn cho khán giả xem, họ làm đã quá quen thì diễn thêm chút nữa có hề hấn gì. Cuối cùng, chỉ mình khán giả yêu đơn phương và tha thứ bất chấp vô điều kiện, thử hỏi có thiệt thòi không cơ chứ?

Lam Khánh (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)