9 dấu hiệu tưởng khôn ngoan ai ngờ lại là người giả thông minh, khôn vặt, mong bạn không có trong đó

Nhiều nghiên cứu tâm lý cho thấy người thông minh thật sự thường khiêm tốn, biết lắng nghe và ít khi cần đến sự công nhận từ người khác. Ngược lại, những người chỉ vờ tỏ ra thông minh thường hành xử ngược lại, nói nhiều, khoe khoang, không dám nhận sai và luôn tìm kiếm ánh mắt tán dương. Dưới đây là 9 dấu hiệu điển hình cho thấy một người chỉ đang "đóng vai trí tuệ", chứ chưa chắc đã thông minh thực sự.

1. Nói nhiều hơn nghe

Nếu bạn hay khoe khoang, tranh nói hoặc không bao giờ nhận sai, có thể bạn chỉ đang rơi vào cái bẫy “vờ thông minh” (Ảnh minh hoạ)

Người vờ thông minh thường cố gắng trở thành tâm điểm của mọi cuộc trò chuyện. Họ nói liên tục để áp đảo người khác, thay vì thực sự lắng nghe. Một nghiên cứu năm 2020 trên Journal of Applied Communication Research cho thấy kỹ năng lắng nghe tích cực giúp tăng cường sự gắn kết và cải thiện mối quan hệ. Ngược lại, nói nhiều nhưng ít lắng nghe thường phản ánh sự thiếu tự tin.

Nhà trị liệu Jenny Maenpaa (Mỹ) nhấn mạnh: "Người thông minh thực sự có khả năng lắng nghe sâu, không ngắt lời và phản hồi có suy nghĩ. Đó là dấu hiệu của trí tuệ chứ không phải sự im lặng gượng ép".

2. Thích khoe khoang để che đậy sự bất an

Người bất an thường dùng khoe khoang để tạo ấn tượng về trí tuệ vượt xa năng lực thật. Nghiên cứu tại Đại học Arizona (Mỹ) chỉ ra rằng việc phóng đại năng lực có thể khiến người khác đánh giá bạn thiếu đáng tin cậy. Giáo sư Martin Reimann nhận định: "Khoe khoang thường phản tác dụng. Người có năng lực cao thường kiểm soát việc thể hiện để người khác tự đánh giá, thay vì phải chứng minh". Thực tế, những bộ óc vĩ đại như Albert Einstein hay Stephen Hawking lại nổi tiếng khiêm nhường.

3. Thiếu tự nhận thức

Trí tuệ thật sự bắt nguồn từ việc hiểu rõ chính mình. Người cố tỏ ra giỏi thường chỉ quan tâm đến hình ảnh bên ngoài thay vì phản tỉnh nội tâm. Một nghiên cứu năm 2016 trên U.S. National Library of Medicine định nghĩa tự nhận thức là khả năng hiểu trạng thái nội tâm và cách chúng ta tác động đến người khác. Người giả vờ thông minh thường né tránh sự thật về bản thân và sống trong ảo tưởng về cái tôi.

4. Không bao giờ dám nhận sai

(Ảnh minh hoạ)

Thừa nhận "tôi không biết" hay "tôi đã sai" là một dạng trí tuệ. Người giả vờ thông minh thường quá kiêu hãnh để thừa nhận sai lầm. Theo một nghiên cứu năm 2019 trên Journal of Positive Psychology, "khiêm tốn trí tuệ" (intellectual humility) là yếu tố then chốt giúp học hỏi hiệu quả. Tác giả Elizabeth J. Krumrei-Mancuso cho biết: "Người dám thừa nhận hạn chế kiến thức sẽ có cơ hội tiếp cận tri thức mới sâu sắc hơn".

5. Luôn tìm kiếm sự xác nhận từ bên ngoài

Người thông minh có "la bàn nội tâm" và tự định giá trị của mình. Ngược lại, người giả vờ thông minh lại cần lời khen từ người khác để duy trì cảm giác giá trị. Tiến sĩ Judith Pearson (Mỹ) nhận định: "Sự lệ thuộc vào xác nhận bên ngoài khiến con người dễ bị tổn thương và mất cân bằng cảm xúc".

6. Thích cạnh tranh hơn hợp tác

Người thật sự thông minh biết ghi nhận thành công của người khác, trong khi người giả vờ thông minh lại hay so đo, luôn muốn chứng minh mình "hơn người". Họ có thể bận tâm quá mức về việc sếp đánh giá ai cao hơn, điều này cho thấy sự bất an nội tại. Nhiều nghiên cứu về tâm lý học tổ chức cũng khẳng định môi trường cạnh tranh thiếu lành mạnh làm giảm hiệu quả nhóm.

7. Kìm nén cảm xúc để tỏ ra lý trí

(Ảnh minh hoạ)

Một đặc điểm của trí tuệ cảm xúc thấp là không dám bộc lộ cảm xúc thật, chỉ cố tỏ ra lý trí và hoàn hảo. Nhà tâm lý Nick Wignall (Mỹ) cho rằng: "Người thiếu trí tuệ cảm xúc thường dùng ngôn ngữ phức tạp để che giấu cảm xúc, thay vì diễn đạt chân thực". Người thông minh hiểu rằng mọi cảm xúc đều đáng được thừa nhận và bày tỏ một cách lành mạnh.

8. Cố gắng tỏ ra biết tất cả

Người giả vờ thông minh thường chen ngang bằng những kiến thức rời rạc hoặc thông tin chưa kiểm chứng để chứng minh mình hiểu biết. Trong khi đó, người thực sự thông minh thường khiêm tốn trước tri thức bao la, như triết gia Socrates từng nói: "Tôi chỉ biết rằng mình không biết gì cả".

9. Thiếu khả năng đồng cảm

Trí tuệ không chỉ là logic mà còn là khả năng thấu hiểu và chia sẻ cảm xúc. Người giả vờ thông minh thường tập trung vào cái tôi, ít quan tâm đến cảm xúc xung quanh. Một báo cáo của Đại học Yale (Mỹ) về trí tuệ cảm xúc khẳng định sự đồng cảm là nền tảng của giao tiếp hiệu quả và thành công trong công việc.

Thông minh thật sự không nằm ở lời nói hoa mỹ hay sự khoe khoang, mà ở khả năng lắng nghe, tự nhận thức, khiêm tốn và đồng cảm. Người giả vờ thông minh chỉ tập trung vào việc tạo hình ảnh, trong khi người thông minh thật sự lại chú trọng giá trị thực chất.

T.Hà (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)