Chính thức có thêm 4 Di tích quốc gia đặc biệt tại Việt Nam

Từ ngày 11/9/2025, Việt Nam có thêm 4 Di tích quốc gia đặc biệt gồm:

Di tích lịch sử Mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc, tọa lạc tại phường Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp

Khu di tích Mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc được khởi công xây dựng vào ngày 22/8/1975 và chính thức khánh thành ngày 13/2/1977. Với giá trị lịch sử, văn hóa đặc biệt, khu di tích này đã được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia vào ngày 9/4/1992.

Khu di tích Mộ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc

Dịp kỷ niệm 100 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1990), tỉnh Đồng Tháp đã khởi công xây dựng thêm một số hạng mục như mô hình nhà sàn Bác Hồ, ao sen và không gian tái hiện làng Hòa An xưa trên diện tích khoảng 22.000m².

Hiện nay, toàn bộ khu di tích có quy mô gần 9ha được chia thành 4 khu vực chính là Khu mộ và đền thờ cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc; Khu nhà trưng bày về cuộc đời và sự nghiệp của cụ Phó bảng cùng Chủ tịch Hồ Chí Minh; Khu vực nhà sàn Bác Hồ kèm theo vườn cây và ao cá; Không gian văn hóa làng Hòa An xưa và khu tổ chức các trò chơi dân gian, phục vụ hoạt động văn hóa, giải trí.

Di tích lịch sử gắn liền với phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930 - 1931) tại tỉnh Nghệ An

Di tích lịch sử gắn liền với phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh gồm 9 điểm, gắn liền với dấu mốc lịch sử hào hùng của quân và dân địa phương.

Mộ các liệt sĩ Xô Viết Nghệ Tĩnh hy sinh ngày 12/9/1930 tại Thái Lão, Hưng Nguyên. Ảnh: Thành Duy/Báo Nghệ An

- Ngã ba Bến Thủy là nơi diễn ra cuộc đấu tranh của công nhân và nông dân vào ngày 1/5/1930. Thời điểm đó, địa điểm này thuộc làng Yên Dũng Hạ, tổng Yên Trường, thành phố Vinh - Bến Thủy. Hiện nay, di tích thuộc phường Trường Vinh, tỉnh Nghệ An.

- Đình Võ Liệt là trụ sở của chính quyền Xô Viết trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh. Trước đây, đình Võ Liệt thuộc xã Võ Liệt, tổng Võ Liệt, huyện Thanh Chương, phủ Anh Sơn. Hiện nay, đình thuộc xã Kim Bảng, tỉnh Nghệ An.

- Nơi giặc Pháp tàn sát cuộc đấu tranh ngày 12/9/1930. Thời điểm đó, địa điểm này thuộc xã Thái Lão, huyện Hưng Nguyên, phủ Hưng Nguyên, nay thuộc xã Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An.

- Mộ các liệt sĩ Xô Viết Nghệ Tĩnh hy sinh ngày 7/11/1930 tại xã Tiên Lý, huyện Diễn Châu, phủ Diễn Châu (cũ), nay là xã Diễn Châu, tỉnh Nghệ An.

- Nơi xử bắn 72 chiến sĩ Xô Viết Nghệ Tĩnh, trước đây thuộc xã Vân Đội, tổng Vân Tụ, huyện Đông Thành, phủ Diễn Châu, ngày nay thuộc xã Vân Tụ, tỉnh Nghệ An.

- Đình Tám Mái thuộc xã Quỳnh Thuận, huyện Quỳnh Lưu, phủ Diễn Châu (cũ). Hiện, di tích thuộc xã Quỳnh Phú, tỉnh Nghệ An.

- Đình Trung là di tích thuộc làng Yên Dũng Thượng, huyện Hưng Nguyên, phủ Hưng Nguyên cũ. Ngày nay, đình thuộc phường Trường Vinh, tỉnh Nghệ An.

- Đình Lương Sơn - nơi thành lập chính quyền Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931. Thời điểm đó, đình thuộc làng Lương Sơn, tổng Đặng Sơn, huyện Lương Sơn, phủ Anh Sơn, nay thuộc xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

- Cơ sở cách mạng thời kỳ Xô Viết Nghệ Tĩnh năm 1931 - nhà cụ Vi Văn Khang thuộc mường Quạ, xã Môn Sơn, huyện Con Cuông, phủ Tương Dương, tỉnh Nghệ An. Hiện nay, di tích thuộc xã Môn Sơn, tỉnh Nghệ An.

Quần thể danh lam thắng cảnh và khảo cổ Tam Chúc, nằm tại phường Tam Chúc, tỉnh Ninh Bình

Quần thể danh thắng Tam Chúc có quy mô khoảng 5.000ha, đa dạng từ hồ nước, núi đá vôi, rừng tự nhiên đến thung lũng… Nơi đây có giá trị to lớn về văn hóa, lịch sử và tự nhiên khi là “ngôi nhà chung” của nhiều loài động vật quý hiếm như voọc mông trắng, cá, chim sâm cầm, cò, vạc…

Bên cạnh đó, Tam Chúc còn mang giá trị khảo cổ đặc biệt ấn tượng khi được xác định là địa bàn cư trú của người Việt cổ từ khoảng 10.000 đến 30.000 năm trước, chịu ảnh hưởng sớm từ nền văn hóa Hòa Bình.

Quần thể danh lam thắng cảnh và khảo cổ Tam Chúc, nằm tại phường Tam Chúc, tỉnh Ninh Bình được công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt

Từ năm 2021 - 2023, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hà Nam (cũ) đã phối hợp cùng Viện Khảo cổ học Việt Nam tiến hành khảo sát, nghiên cứu tại khu vực núi đá vôi Kim Bảng - khu vực lõi của Tam Chúc. Đoàn nghiên cứu đã phát hiện 11 hang động và mái đá thuộc văn hóa Hòa Bình, bên cạnh đó là Cồn Hến 1 và Cồn Hến 2 - những địa điểm khảo cổ tiêu biểu thuộc văn hóa Đông Sơn.

Ngoài ra, nhiều hang động, mái đá và giếng Cacxto được ghi nhận có giá trị lớn về địa chất, cảnh quan tự nhiên, phản ánh sự hình thành của khu vực cách đây hàng triệu năm.

Quần thể Tam Chúc còn có nhiều di tích nổi bật như đình Tam Chúc, chùa Tam Chúc cổ, đền Mẫu, đền Giếng… Trong đó, Tam Chúc - Ba Sao được xem là vùng đất cổ, có lịch sử địa chất và văn hóa kéo dài hàng triệu năm.

Bên cạnh các giá trị vật thể, khu danh thắng này còn chứa đựng nhiều giá trị văn hóa phi vật thể đặc sắc, tiêu biểu như lễ hội chùa Tam Chúc nhằm bảo tồn các truyền thuyết, huyền tích, câu chuyện dân gian, cũng như các nghi lễ, hình thức diễn xướng dân gian, phản ánh đời sống văn hóa tinh thần phong phú của cộng đồng cư dân nơi đây qua các thời kỳ lịch sử.

Về mặt phát triển du lịch, Tam Chúc đã được quy hoạch là khu du lịch trọng điểm quốc gia, với tổng diện tích khoảng 5.100ha.

Với những giá trị này, năm 2023, quần thể danh thắng Tam Chúc chính thức được xếp hạng Di tích quốc gia.

Di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật Chùa Cổ Lễ, thuộc xã Cổ Lễ, tỉnh Ninh Bình

Ghi chép trong các tài liệu lịch sử cho thấy, chùa Cổ Lễ được khởi dựng vào thế kỷ XII bởi Quốc sư Nguyễn Minh Không - một Thiền sư nổi tiếng dưới triều đại nhà Lý. Trải qua nhiều thế kỷ biến động của lịch sử, đến đầu thế kỷ XX, Hòa thượng Phạm Quang Tuyên đã kêu gọi để tiến hành đại trùng tu ngôi chùa.

Đáng nói, việc trùng tu này hoàn toàn không sử dụng bản thiết kế, xi măng hay sắt thép mà chỉ dựa vào kỹ thuật truyền thống, sử dụng vôi, mật mía, giấy bản, gạch ngói… để dựng nên một công trình kiên cố.

Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa. Ảnh: Báo Văn hóa

Nổi bật trong quần thể này là Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa. Tòa tháp cao 32m, đặt giữa lòng hồ trong xanh, gồm chín tầng xoay tròn, tượng trưng cho cửu phẩm liên hoa trong thế giới Phật. Nền móng của tháp đặt trên lưng một rùa đá khổng lồ, đầu rùa hướng vào chính điện, chân trụ cắm sâu xuống đáy hồ. Bên trong tháp là cầu thang xoắn ốc 64 bậc, biểu trưng cho 64 quẻ Kinh Dịch, thể hiện sự giao thoa tinh tế giữa tư tưởng Phật học và triết lý Đông phương.

Phía trước chính điện, trên mặt hồ là quả Đại Hồng Chung - chiếc chuông đồng nặng khoảng 9 tấn, được đúc vào năm 1936. Chuông cao khoảng 4,2m, đường kính miệng 2,2m, được chạm khắc họa tiết hoa sen, hoa lá và chữ Hán rất tinh xảo. Trong thời kỳ kháng chiến, lo sợ chuông bị quân địch phá hủy, người dân đã ngâm chuông xuống hồ để bảo vệ. Sau chiến thắng năm 1954, chuông được trục vớt và đặt lại trên bệ đá giữa hồ, trở thành biểu tượng thiêng liêng của ngôi chùa.

Với giá trị đặc sắc về lịch sử, văn hóa và kiến trúc nghệ thuật, năm 1988, chùa Cổ Lễ được Nhà nước công nhận là Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia.

Phạm vi bảo vệ của các di tích trên được xác định cụ thể trong Biên bản và Bản đồ khu vực bảo vệ kèm theo hồ sơ xếp hạng.

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng với Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp có di tích được xếp hạng chịu trách nhiệm tổ chức quản lý nhà nước đối với các di tích này trong phạm vi thẩm quyền, theo đúng quy định của pháp luật về di sản văn hóa. Đồng thời, các cơ quan liên quan phải đảm bảo tính chính xác và đầy đủ của số liệu, nội dung, hồ sơ đề nghị xếp hạng.

N.Tường (Theo Thương Hiệu và Pháp Luật)