Danh mục

"Điểm danh" những món ăn "đại kỵ" trong dịp Tết và đầu năm

Thứ hai, 27/01/2014 14:21

Món ăn kiêng kỵ ngày Tết không biết có từ bao giờ nhưng vẫn chiếm vị trí quan trọng trong văn hóa tín ngưỡng của người dân.

Người ta làm theo lệ tục từ một lẽ rất đơn giản: “Có thờ có kiêng, có kiêng có lành”

Bắc – Trung – Nam đều kiêng kỵ

Nhà thơ, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Dương Thuấn với vốn sống phong phú, nhìn nhận vấn đề kiêng kỵ dưới cái nhìn khá sắc bén: Kiêng kỵ xuất phát từ nhiều yếu tố, có thể do ăn cái gì đó xảy ra chuyện không vui nhiều lần, người xưa rút kinh nghiệm thành kiêng. Có thể ban đầu chỉ là sự kiêng kỵ của một người, một nhóm người nhưng sau đó trở thành ký ức của cả một cộng đồng, một dân tộc. Thậm chí, phần lớn không hiểu gì về nguồn gốc nhưng rồi họ cứ thế kiêng theo.


Cả ba miền Bắc – Trung – Nam đều kiêng mực vào những ngày đầu năm.

Cả ba miền Bắc – Trung – Nam đều kiêng ăn thịt chó, ăn mực vào những ngày đầu năm vì sợ “đen” cả năm, kiêng ăn thịt vịt vì sợ tán đàn cả năm kêu quạc quạc… Người miền Trung kiêng ăn trứng vịt lộn, cá mè,… vì sợ đen đủi, hãm tài. Người miền Nam kiêng ăn tôm vì sợ đi… giật lùi như tôm, công việc sang năm sẽ lùi chứ không tiến tới, không ăn cua vì sợ ngang như cua, con cái khó dạy, công việc cũng không tiến tới được…

Món kiêng kỵ nhiều khi chỉ dơn thuần xuất phát từ âm đọc chệch của mỗi vùng miền, như người miến Nam kiêng chuối vì có âm đọc chệch là chúi (chúc xuống chứ không tiến lên). Vì vậy bàn thờ ngày Tết, người miền Nam không bày chuối trên mâm ngũ quả. Người miền Trung không chọn quả đu đủ vì phát âm vùng này nghe như “thù đủ”. Người miền Nam tránh cam vì cho rằng “quýt làm cam chịu” – oan sai cả năm ; kiêng quả lê vì sợ lê lết…

Món kiêng của người vùng cao

Theo nhà thơ Dương Thuấn – một người sinh ra và lớn lên ở vùng núi Tây Bắc, tục kiêng kỵ về món ăn với người vùng cao cũng phong phú , đa dạng và phía sau mỗi món kiêng đều có những tích cổ, những bí mật dòng tộc riêng.


Cá mè , trứng vịt lộn thường là những món người dân kiêng ăn vào đầu năm mới .

Với con người, chó là vật nuôi không chỉ trung thành mà còn rất tinh khôn. Vì vậy, nhiều dân tộc vùng cao không ăn thịt chó. Khi còn sống, Hòa thượng Thích Thanh Tú đã hé mở về quan niệm này rằng, đạo Phật không sát sinh và luôn trưởng dưỡng lòng từ bi. Có thể những người bán thịt chó phạm tội sát sinh nên đầu tháng họ đi chùa cầu xin trời Phật tha tội. Đi chùa thì phải nghỉ bán hàng vì thế họ đã nghĩ ra đầu năm, đầu tháng kiêng ăn thịt chó. Nhưng nghỉ mấy ngày đầu năm, đầu tháng thiệt hại tiền bạc. Để bù lại, họ tung tin cuối tháng ăn thịt chó sẽ giải được đen.

Dân Việt dễ tin, người nọ truyền tai người kia và cuối cùng trở thành quan niệm thường trực. Đây cũng là một cách lý giải, trong khi chưa có lý giải nào thuyết phục hơn, lý do này khiến không ít người tin, làm theo và thịt chó thành món kiêng kị những ngày đầu năm, đầu tháng.

Người dân tộc Tày, Nùng trong nhà có người mất chưa qua 120 ngày thì tết cũng như ngày bình thường kiêng ăn bánh gio. Vì khi đưa người chết vào quan tài, bao giờ họ cũng đốt thóc, đốt ngô thành gio, bỏ vào quan tài dày khoảng 20 cm sau đó mới để xác lên trên, đậy quan tài lại. Người Tày, Nùng quan niệm, nếu ăn bánh gio (tro) là không biết thương người đã mất và người ăn cũng bị đánh giá là không được dạy dỗ.

Vời người Tày, Nùng từ 28 tết đến hết 3 ngày Tết không bao giờ to tiếng với nhau. Trẻ con có hư cũng không được mắng chửi, chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng. Trâu có phá nương cũng không được đánh mà chỉ đuổi đi vì quan niệm nếu đánh người, đánh vật thì mình truyền hết sinh khí cho người đó, con vật đó. Ăn cái gì cũng không được ăn tục (ăn vừa phải – số lượng ít). Người Tày, Nùng cũng kiêng chuyện khách đến nhà mời không ăn, ngay cả no bụng cũng không được từ chối , không ăn nhiều thì ăn ít. Nếu khách không ăn, chủ nhà sẽ nghĩ khách không trọng tấm lòng của họ.

Trong 3 ngày tết của người Mông, đặc biệt là người Mông ở Mộc Châu , Sơn La – xứ rau vùng Tây Bắc - có tục lệ kiêng không ăn rau. Theo giải thích, trong cả năm trời, người Mông rất vất vả nên Tết không ải phải làm gì, chỉ ăn chơi, tận hưởng thành quả làm ra cả năm trời. Trong mâm cỗ của mình, người Mông chỉ bày các món được làm từ thịt lợn, tuyệt đối không có rau xanh. Trong 3 ngày này, người Mông không mua bán, không tiêu tiền, với tín ngưỡng giữ lại của cải, tiền bạc trong gia đình, phụ nữ không được cầm kim chỉ để khâu vá để có vày lành, váy đẹp mặc cả năm.

Ở Đại Từ, Thái Nguyên có tục kiêng cho người dưới ăn đầu gà, nhất là trong ngày Tết. Theo đó, người nào có vị trí quan trọng nhất, khách quan trọng nhất sẽ được gia chủ gắp cho cái đầu gà để thể hiện sự yêu mến, kính trọng. Nhiều người không biết lệ, nhận được sự “ưu ái” này thì phát hoảng nhưng không ăn thì cứ phải để trong bát, không dược bỏ ra.

Nhà thơ Dương Thuấn phân tích: “Người Việt có câu “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành” nhưng kiêng liệu có lành không thì chưa có trường hợp cụ thể nào chứng minh được tính đúng sai của những món ăn cần kiêng kỵ đó. Tuy nhiên, điều cần phải thừa nhận rằng, do kiệng kỵ sớm đã ăn vào tiềm thức của mỗi người dân Việt Nên kiêng được trước hết rất tốt cho tâm lý”.

“Năm mới là thời khắc quan trọng nhất trong năm và thường tạo dấu ấn lớn cho cả năm trời, vì vậy nhiều người quan niệm rằng các cụ đã kiêng thì mình không nên làm trái. Không ăn cái này sẽ có cái khác thay thế. Năm mới cứ ăn toàn những thứ tốt tinh thần phấn chấn thì sức khỏe tốt lên, làm ăn cũng theo đó mà thuận lợi, gia đình cũng hòa thuận, hạnh phúc hơn”, nhà thơ Dương Thuấn bày tỏ.

Theo Trí Thức Trẻ

Tin được quan tâm

Người sinh năm này sẽ bị phạt đến 500.000 đồng và tạm dừng toàn bộ giao dịch ngân hàng nếu không làm lại CCCD

Việc sử dụng thẻ CCCD hết hạn sẽ bị xử phạt hành chính và tạm dừng toàn bộ giao dịch ngân hàng.
Kiến thức 2 ngày, 11 giờ trước

Thẻ bảo hiểm y tế giấy cũ sẽ hết hiệu lực sau ngày 31/5, người dân cần làm gì để khám chữa bệnh?

Từ ngày 1/6 tới đây, người dân cần chuyển sang sử dụng thẻ bảo hiểm y tế trên ứng dụng VssID, VNeID khi đi khám...
Kiến thức 3 ngày, 18 giờ trước

Từ 1/6/2025, ai khám chữa bệnh bằng BHYT hết sức lưu ý quy định này kẻo mất quyền lợi

Ngày 26/3/2025, Bảo hiểm xã hội Việt Nam ban hành Công văn 168/BHXH-QLT về việc sử dụng phôi thẻ BHYT. Theo đó, từ ngày 1/6/2025,...
Tin trong ngày 2 ngày, 15 giờ trước

Từ 1/1/2026, dự kiến sẽ áp dụng bảng giá đất mới, có 3 trường hợp người dân bị ảnh hưởng trực tiếp là ai?

Kể từ ngày 1/1/2026, sau khi chính thức áp dụng bảng giá đất mới tiệm cận với giá thị trường, chắc chắn sẽ có những...
Kiến thức 1 ngày, 12 giờ trước

Có nên dùng mỡ để thay thế dầu ăn? Một loại mỡ được khuyên nên sử dụng nhưng ít người Việt dùng

Giữa bối cảnh hàng trăm tấn dầu ăn bị làm giả tràn lan trên thị trường, người tiêu dùng Việt đang phải đối mặt với...
Kiến thức 2 ngày, 7 giờ trước

Năm 2025, dù không có tên trong di chúc nhưng người này vẫn được hưởng thừa kế, đó là ai?

Theo quy định, những trường hợp dưới đây, nếu người để lại di sản không cho họ thừa kế thì luật pháp vẫn bảo vệ...
Kiến thức 3 ngày, 18 giờ trước

Tin cùng mục

Việt Nam có đại diện duy nhất được xướng tên trong danh sách '101 nhà hàng steak xuất sắc nhất thế giới'

Hibana by Koki là thành đại diện duy nhất của Việt Nam có mặt trong danh sách 101 nhà hàng steak xuất sắc nhất thế...
Địa chỉ ăn ngon 13 giờ, 49 phút trước

Khi tráng trứng, hoá ra phải 'thêm một vài thứ' như thế này! Hèn gì trứng rán ở quán thơm mềm và ngon!

Trứng rán ở quán thường ngon hơn là vì họ không chỉ đơn giản là đánh trứng rồi đổ lên chảo — mà họ thường...
Địa chỉ ăn ngon 22 giờ, 24 phút trước

Nếu muốn xào mướp mà không muốn bị thâm, đừng cho trực tiếp vào chảo. Thực hiện thêm một bước nữa để xanh tười và không nhiều dẫu mỡ

Nếu bạn muốn giữ cho mướp không bị chảy nước và chuyển sang màu đen, đừng xào trực tiếp trong chảo. Nếu bạn muốn nó...
Địa chỉ ăn ngon 1 ngày, 12 giờ trước

Mùa hè khi nấu canh cua cho loại quả này vào: Canh ngon ngọt, đậm vị, hết sạch mùi tanh

Canh cua là một món canh thanh mát, giải nhiệt, được nấu từ cua đồng và một số loại rau như mướp, mồng tơi, rau...
Địa chỉ ăn ngon 3 ngày, 19 giờ trước

Việt Nam có 3 món ăn lọt Top '100 món ăn sáng ngon nhất thế giới': Đó là?

Bò kho, bún bò Huế và cơm tấm là 3 đại diện của Việt Nam được Taste Atlas vinh danh trong danh sách này.
Địa chỉ ăn ngon 3 ngày, 20 giờ trước

Bỏ 1 viên đá lạnh vào nước hầm xương, bạn sẽ nhận được 4 công dụng tuyệt vời này

Đá lạnh không chỉ đơn thuần dùng để làm mát đồ uống hay bảo quản thực phẩm. Trong nghệ thuật nấu ăn, đặc biệt là...
Địa chỉ ăn ngon 5 ngày, 15 giờ trước

Tin mới cập nhật

Tử vi ngày 9/5/2025 của 12 con giáp: Tuổi Tý thu hút tài lộc, Hợi có bước tiến lớn trong sự nghiệp

Cùng xem tử vi dự đoán gì về vận mệnh, tình duyên, cuộc sống,... của 12 con giáp trong ngày 9/5/2025.
Đời sống số 6 giờ, 8 phút trước

Nếu trẻ em đã ở độ tuổi ba mươi mà vẫn chưa tìm được bạn đời, điều này cho thấy hai thực tế về gia đình

Nếu con cái trong gia đình đó đã ngoài ba mươi và vẫn chưa tìm được bạn đời, phản ứng đầu tiên của bạn sẽ...
Đời sống số 6 giờ, 21 phút trước

Tuổi thọ trung bình của người Đức là 80,4 năm. Bí quyết sống lâu của họ là gì?

Đức là một trong những quốc gia có tuổi thọ trung bình cao nhất ở Châu Âu. Theo dữ liệu của Ngân hàng Thế giới,...
Kiến thức 6 giờ, 22 phút trước

Câu tục ngữ cổ “Bạn không thể ngủ khi đầu quay về hướng tây và chân quay về hướng đông”, câu này có nghĩa là gì? Đi về phía tây có thực sự tệ không?

Khi xây nhà ở vùng nông thôn, người ta thường hướng nhà về hướng bắc và hướng nam. Những ngôi nhà hướng về phía bắc...
Kiến thức 6 giờ, 22 phút trước

Chọn thời điểm nghỉ hưu trước tuổi như thế nào để được hưởng 75% lương hưu?

Nghỉ hưu trước tuổi đang trở thành một lựa chọn được nhiều người lao động quan tâm, đặc biệt là những người thuộc diện tinh...
Tin trong ngày 6 giờ, 28 phút trước

Việt Nam sắp có tòa tháp chọc trời cao bậc nhất khu vực Đông Nam Á được xây ở vị trí rất đặc biệt

Công trình chọc trời này gồm 108 tầng, dự kiến cao hơn kỷ lục của Landmark 81 và nằm trong top tòa tháp cao bậc...
Tin trong ngày 6 giờ, 30 phút trước

Toàn cảnh tổ chức bộ máy, nhân sự cấp xã sau sáp nhập sẽ như thế nào?

Chính quyền cấp xã mới, ngoài việc đảm nhận các nhiệm vụ, quyền hạn như trước khi sắp xếp, sẽ đảm nhận nhiệm vụ, quyền...
Kiến thức 7 giờ, 30 phút trước

Thần số học: Giải mã số điện thoại đang dùng dự đoán gì về vận mệnh của bạn?

Thần số học ngày càng thu hút sự quan tâm nhờ khả năng dự đoán vận mệnh thông qua các con số. Trong đó, số...
Đời sống số 7 giờ, 31 phút trước

Đối với những cặp vợ chồng trung niên ngủ riêng giường trong thời gian dài, có 3 cái kết khó tránh, đừng xem thường!

Trong hành trình dài của hôn nhân, giai đoạn trung niên là một thời điểm đặc biệt. Sau nhiều năm chung sống, tình cảm và...
Tâm sự 7 giờ trước

8 ứng dụng độc hại Google vừa gỡ bỏ: Người dùng cần xoá ngay kẻo 'bay màu' tài khoản

Dưới đây là 8 ứng dụng độc hại cần xóa ngay khỏi điện thoại của bạn để tránh mất tiền oan và lộ thông tin...
Xài gì 8 giờ, 31 phút trước