Danh mục

"Điểm danh" những món ăn "đại kỵ" trong dịp Tết và đầu năm

Thứ hai, 27/01/2014 14:21

Món ăn kiêng kỵ ngày Tết không biết có từ bao giờ nhưng vẫn chiếm vị trí quan trọng trong văn hóa tín ngưỡng của người dân.

Người ta làm theo lệ tục từ một lẽ rất đơn giản: “Có thờ có kiêng, có kiêng có lành”

Bắc – Trung – Nam đều kiêng kỵ

Nhà thơ, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Dương Thuấn với vốn sống phong phú, nhìn nhận vấn đề kiêng kỵ dưới cái nhìn khá sắc bén: Kiêng kỵ xuất phát từ nhiều yếu tố, có thể do ăn cái gì đó xảy ra chuyện không vui nhiều lần, người xưa rút kinh nghiệm thành kiêng. Có thể ban đầu chỉ là sự kiêng kỵ của một người, một nhóm người nhưng sau đó trở thành ký ức của cả một cộng đồng, một dân tộc. Thậm chí, phần lớn không hiểu gì về nguồn gốc nhưng rồi họ cứ thế kiêng theo.


Cả ba miền Bắc – Trung – Nam đều kiêng mực vào những ngày đầu năm.

Cả ba miền Bắc – Trung – Nam đều kiêng ăn thịt chó, ăn mực vào những ngày đầu năm vì sợ “đen” cả năm, kiêng ăn thịt vịt vì sợ tán đàn cả năm kêu quạc quạc… Người miền Trung kiêng ăn trứng vịt lộn, cá mè,… vì sợ đen đủi, hãm tài. Người miền Nam kiêng ăn tôm vì sợ đi… giật lùi như tôm, công việc sang năm sẽ lùi chứ không tiến tới, không ăn cua vì sợ ngang như cua, con cái khó dạy, công việc cũng không tiến tới được…

Món kiêng kỵ nhiều khi chỉ dơn thuần xuất phát từ âm đọc chệch của mỗi vùng miền, như người miến Nam kiêng chuối vì có âm đọc chệch là chúi (chúc xuống chứ không tiến lên). Vì vậy bàn thờ ngày Tết, người miền Nam không bày chuối trên mâm ngũ quả. Người miền Trung không chọn quả đu đủ vì phát âm vùng này nghe như “thù đủ”. Người miền Nam tránh cam vì cho rằng “quýt làm cam chịu” – oan sai cả năm ; kiêng quả lê vì sợ lê lết…

Món kiêng của người vùng cao

Theo nhà thơ Dương Thuấn – một người sinh ra và lớn lên ở vùng núi Tây Bắc, tục kiêng kỵ về món ăn với người vùng cao cũng phong phú , đa dạng và phía sau mỗi món kiêng đều có những tích cổ, những bí mật dòng tộc riêng.


Cá mè , trứng vịt lộn thường là những món người dân kiêng ăn vào đầu năm mới .

Với con người, chó là vật nuôi không chỉ trung thành mà còn rất tinh khôn. Vì vậy, nhiều dân tộc vùng cao không ăn thịt chó. Khi còn sống, Hòa thượng Thích Thanh Tú đã hé mở về quan niệm này rằng, đạo Phật không sát sinh và luôn trưởng dưỡng lòng từ bi. Có thể những người bán thịt chó phạm tội sát sinh nên đầu tháng họ đi chùa cầu xin trời Phật tha tội. Đi chùa thì phải nghỉ bán hàng vì thế họ đã nghĩ ra đầu năm, đầu tháng kiêng ăn thịt chó. Nhưng nghỉ mấy ngày đầu năm, đầu tháng thiệt hại tiền bạc. Để bù lại, họ tung tin cuối tháng ăn thịt chó sẽ giải được đen.

Dân Việt dễ tin, người nọ truyền tai người kia và cuối cùng trở thành quan niệm thường trực. Đây cũng là một cách lý giải, trong khi chưa có lý giải nào thuyết phục hơn, lý do này khiến không ít người tin, làm theo và thịt chó thành món kiêng kị những ngày đầu năm, đầu tháng.

Người dân tộc Tày, Nùng trong nhà có người mất chưa qua 120 ngày thì tết cũng như ngày bình thường kiêng ăn bánh gio. Vì khi đưa người chết vào quan tài, bao giờ họ cũng đốt thóc, đốt ngô thành gio, bỏ vào quan tài dày khoảng 20 cm sau đó mới để xác lên trên, đậy quan tài lại. Người Tày, Nùng quan niệm, nếu ăn bánh gio (tro) là không biết thương người đã mất và người ăn cũng bị đánh giá là không được dạy dỗ.

Vời người Tày, Nùng từ 28 tết đến hết 3 ngày Tết không bao giờ to tiếng với nhau. Trẻ con có hư cũng không được mắng chửi, chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng. Trâu có phá nương cũng không được đánh mà chỉ đuổi đi vì quan niệm nếu đánh người, đánh vật thì mình truyền hết sinh khí cho người đó, con vật đó. Ăn cái gì cũng không được ăn tục (ăn vừa phải – số lượng ít). Người Tày, Nùng cũng kiêng chuyện khách đến nhà mời không ăn, ngay cả no bụng cũng không được từ chối , không ăn nhiều thì ăn ít. Nếu khách không ăn, chủ nhà sẽ nghĩ khách không trọng tấm lòng của họ.

Trong 3 ngày tết của người Mông, đặc biệt là người Mông ở Mộc Châu , Sơn La – xứ rau vùng Tây Bắc - có tục lệ kiêng không ăn rau. Theo giải thích, trong cả năm trời, người Mông rất vất vả nên Tết không ải phải làm gì, chỉ ăn chơi, tận hưởng thành quả làm ra cả năm trời. Trong mâm cỗ của mình, người Mông chỉ bày các món được làm từ thịt lợn, tuyệt đối không có rau xanh. Trong 3 ngày này, người Mông không mua bán, không tiêu tiền, với tín ngưỡng giữ lại của cải, tiền bạc trong gia đình, phụ nữ không được cầm kim chỉ để khâu vá để có vày lành, váy đẹp mặc cả năm.

Ở Đại Từ, Thái Nguyên có tục kiêng cho người dưới ăn đầu gà, nhất là trong ngày Tết. Theo đó, người nào có vị trí quan trọng nhất, khách quan trọng nhất sẽ được gia chủ gắp cho cái đầu gà để thể hiện sự yêu mến, kính trọng. Nhiều người không biết lệ, nhận được sự “ưu ái” này thì phát hoảng nhưng không ăn thì cứ phải để trong bát, không dược bỏ ra.

Nhà thơ Dương Thuấn phân tích: “Người Việt có câu “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành” nhưng kiêng liệu có lành không thì chưa có trường hợp cụ thể nào chứng minh được tính đúng sai của những món ăn cần kiêng kỵ đó. Tuy nhiên, điều cần phải thừa nhận rằng, do kiệng kỵ sớm đã ăn vào tiềm thức của mỗi người dân Việt Nên kiêng được trước hết rất tốt cho tâm lý”.

“Năm mới là thời khắc quan trọng nhất trong năm và thường tạo dấu ấn lớn cho cả năm trời, vì vậy nhiều người quan niệm rằng các cụ đã kiêng thì mình không nên làm trái. Không ăn cái này sẽ có cái khác thay thế. Năm mới cứ ăn toàn những thứ tốt tinh thần phấn chấn thì sức khỏe tốt lên, làm ăn cũng theo đó mà thuận lợi, gia đình cũng hòa thuận, hạnh phúc hơn”, nhà thơ Dương Thuấn bày tỏ.

Theo Trí Thức Trẻ

Tin được quan tâm

10 nghề ở Việt Nam có thể bị AI 'xóa sổ' vĩnh viễn trong 5 năm tới, ngành đầu tiên gây bất ngờ rất nhiều người đăng ký thi năm nay

Sự phát triển vượt bậc của Al làm tăng nguy cơ người làm ở các ngành nghề sau rơi vào cảnh thất nghiệp, khó kiếm...
Kiến thức 2 ngày, 10 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng vào thứ sáu ngày 30/5, tức ngày 4 tháng 5 âm lịch?

Văn hóa truyền thống sử dụng sự kết hợp giữa thân trời và cành đất để tượng trưng cho bốn thời điểm trong năm, tháng,...
Đời sống số 1 ngày, 4 giờ trước

Hơn 1 tháng nữa, ngân sách Nhà nước sẽ đóng BHYT cho 20 đối tượng này, người dân đặc biệt lưu ý

Chính thức từ ngày 1/7/2025, 20 nhóm đối tượng được sẽ ngân sách Nhà nước đóng BHYT, ai không biết là thiệt.
Kiến thức 2 ngày, 5 giờ trước

Người đi xe máy không cấp đổi Giấy phép lái xe theo mẫu mới sẽ bị phạt 3 triệu đồng, đúng không?

Trong năm 2025, người dân có bắt buộc phải đổi bằng lái xe theo mẫu mới không? Đây là thắc mắc của nhiều người. Vậy...
Kiến thức 2 ngày, 15 giờ trước

Trắc nghiệm tâm lý: Chọn một bức tranh dựa trên trực giác của bạn để kiểm tra xem bạn có thể kiếm được nhiều tiền hay ít tiền trong cuộc sống hay không?

Bạn hãy chọn một trong các hình dưới đây dựa trên trực giác đầu tiên của bạn – không cần suy nghĩ quá lâu. Sau...
Đời sống số 1 ngày, 4 giờ trước

Thầy phong thuỷ dặn kỹ: Trước cửa nhà trồng 5 cây càng xanh tốt người càng suy kiệt, cây thứ nhất rất nhiều nhà đang trồng

Có một số loại cây không mang ý nghĩa tốt lành theo quan niệm phong thủy. Nếu gia đình bạn đang trồng nên chặt hoặc...
Phong thủy 1 ngày, 7 giờ trước

Tin cùng mục

Cho coca vào kho thịt ba chỉ có tác dụng gì? Nhiều người làm nhưng không hiểu rõ

Việc sử dụng coca trong nấu ăn, đặc biệt là các món thịt kho, đã trở thành một xu hướng độc đáo thu hút nhiều...
Địa chỉ ăn ngon 1 ngày, 2 giờ trước

Tết Đoan Ngọ (5/5 âm lịch) tự làm cơm rượu nếp hóa ra rất đơn giản, đây là hướng dẫn chi tiết

Không chỉ là một đồ cúng không thể thiếu trong Tết Đoan Ngọ mà cơm rượu nếp có vị ngọt dịu, có tác dụng kích...
Địa chỉ ăn ngon 3 ngày, 7 giờ trước

Khi làm sườn heo chua ngọt, nên thêm đường và giấm vào thời điểm nào? Nếu bạn làm đúng các bước, món ăn sẽ có vị chua ngọt, mềm và ngon.

Sườn heo luôn ngon dù được chế biến theo cách nào, đặc biệt là sườn heo chua ngọt. Chúng có vị chua và ngọt, có...
Địa chỉ ăn ngon 3 ngày, 10 giờ trước

4 đặc sản 'đỉnh nhất' Hà Nội qua lăng kính ẩm thực của du khách Mỹ, nhất định không thể bỏ lỡ

Sau hành trình khám phá hơn 50 quốc gia, cặp đôi người Mỹ Daryl và Mindi Hirsch đã dành tình yêu đặc biệt cho Việt...
Địa chỉ ăn ngon 6 ngày, 1 giờ trước

Làm thế nào để ướp thịt bò không bị cứng hoặc khô? Dạy bạn cách làm thịt bò mềm và dai đúng cách mà không bị dính vào răng, và rất ngon

Thịt bò có giá trị dinh dưỡng và vẫn ngon dù được chế biến theo cách nào. Tuy nhiên, không giống như các loại thịt...
Địa chỉ ăn ngon 7 ngày, 15 giờ trước

Dân vùng biển chỉ mẹo rang tôm vỏ giòn tanh tách, trong thịt ngọt mềm nhờ thứ nước này

Rang tôm muốn ngon đừng chỉ bỏ dầu và thêm gia vị như thông thường, cho một ít nước của loại quả này sẽ giúp...

Tin mới cập nhật

Dự báo thời tiết đêm 30 và sáng 31-5: Miền Bắc nắng nóng gay gắt, Nam Bộ đề phòng lốc, sét, mưa đá

Mới đây, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Quốc gia vừa đưa ra thông tin dự báo thời tiết ở khu vực Bắc...
Tin trong ngày 2 giờ, 52 phút trước

Vợ chồng Đoàn Di Băng sở hữu biệt thự giữa rừng thông Đà Lạt, giá trị ra sao?

Biệt thự giữa rừng thông Đà Lạt của Đoàn Di Băng từng nhận được sự chú ý bởi vẻ xa hoa và kín tiếng về...
Nhà Sao 2 giờ, 56 phút trước

Sau 9 ngày bị bắt giam, Thùy Tiên mất gì?

Các trang mạng xã hội của Thùy Tiên có sự thay đổi gây bất ngờ sau khi cô bị khởi tố, bắt tạm giam.
Chuyện làng sao 2 giờ, 57 phút trước

Sao Việt 30/5: Diễn viên Hòa Hiệp bất ngờ thông báo cưới vợ trẻ ở tuổi 43; Nữ ca sĩ Việt được chụp ảnh với Tổng thống Pháp là ai?

Tin sao Việt 30/5/2025: Diễn viên Hòa Hiệp thông báo đã lấy vợ, có con trai gần 1 tuổi. Anh hiện nỗ lực kiếm tiền,...
Chuyện làng sao 3 giờ, 60 phút trước

Công viên Cầu Giấy đang dần “lột xác” sau hơn 3 tháng cải tạo, hứa hẹn sẽ là 'lá phổi xanh' của thủ đô

Sau hơn ba tháng khẩn trương cải tạo và nâng cấp, công viên Cầu Giấy, tọa lạc tại đường Thành Thái, phường Dịch Vọng, quận...
Kiến thức 3 giờ, 4 phút trước

Phạt nặng hành vi vi phạm quy định phòng cháy chữa cháy 2025, mức cao nhất lên đến 100 triệu đồng

Kể từ ngày 01/07/2025, Nghị định 106/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, quy định rõ ràng về mức phạt cho các hành vi vi phạm...
Kiến thức 3 giờ, 4 phút trước

4 phương thức xét tuyển vào Đại học Ngoại giao 2025

Ngày 26/5, Học viện Ngoại giao đã chính thức công bố thông tin tuyển sinh đại học 2025. Năm nay, Học viện Ngoại giao dự...
Tin trong ngày 3 giờ, 4 phút trước

Những con giáp nào cần thận trọng trong ngày Tết Đoan Ngọ thứ bảy ngày 31/5, tức ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch?

Hôm nay là ngày thứ năm của tháng thứ năm âm lịch và chúng ta đang chào đón Tết Đoan Ngọ. Ngày 31 tháng 5,...
Đời sống số 4 giờ, 38 phút trước

Trắc nghiệm tâm lý: Đôi môi đỏ nào quyến rũ nhất? Kiểm tra xem bạn khiến người khác cảm thấy thế nào?

Dựa trên việc lựa chọn hình ảnh đôi môi đỏ để khám phá cách bạn ảnh hưởng đến người khác hoặc người khác cảm nhận...
Đời sống số 4 giờ, 58 phút trước

Từ nay, trẻ em, học sinh sẽ bắt đầu được hưởng chính sách ưu đãi, hỗ trợ số tiền lên tới 936.000 đồng/tháng

Chính sách này chính thức có hiệu lực từ đầu tháng 5, quy định nhiều ưu đãi đặc biệt cho trẻ em nhà trẻ, học...
Kiến thức 4 giờ, 7 phút trước