Danh mục

"Điểm danh" những món ăn "đại kỵ" trong dịp Tết và đầu năm

Thứ hai, 27/01/2014 14:21

Món ăn kiêng kỵ ngày Tết không biết có từ bao giờ nhưng vẫn chiếm vị trí quan trọng trong văn hóa tín ngưỡng của người dân.

Người ta làm theo lệ tục từ một lẽ rất đơn giản: “Có thờ có kiêng, có kiêng có lành”

Bắc – Trung – Nam đều kiêng kỵ

Nhà thơ, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Dương Thuấn với vốn sống phong phú, nhìn nhận vấn đề kiêng kỵ dưới cái nhìn khá sắc bén: Kiêng kỵ xuất phát từ nhiều yếu tố, có thể do ăn cái gì đó xảy ra chuyện không vui nhiều lần, người xưa rút kinh nghiệm thành kiêng. Có thể ban đầu chỉ là sự kiêng kỵ của một người, một nhóm người nhưng sau đó trở thành ký ức của cả một cộng đồng, một dân tộc. Thậm chí, phần lớn không hiểu gì về nguồn gốc nhưng rồi họ cứ thế kiêng theo.


Cả ba miền Bắc – Trung – Nam đều kiêng mực vào những ngày đầu năm.

Cả ba miền Bắc – Trung – Nam đều kiêng ăn thịt chó, ăn mực vào những ngày đầu năm vì sợ “đen” cả năm, kiêng ăn thịt vịt vì sợ tán đàn cả năm kêu quạc quạc… Người miền Trung kiêng ăn trứng vịt lộn, cá mè,… vì sợ đen đủi, hãm tài. Người miền Nam kiêng ăn tôm vì sợ đi… giật lùi như tôm, công việc sang năm sẽ lùi chứ không tiến tới, không ăn cua vì sợ ngang như cua, con cái khó dạy, công việc cũng không tiến tới được…

Món kiêng kỵ nhiều khi chỉ dơn thuần xuất phát từ âm đọc chệch của mỗi vùng miền, như người miến Nam kiêng chuối vì có âm đọc chệch là chúi (chúc xuống chứ không tiến lên). Vì vậy bàn thờ ngày Tết, người miền Nam không bày chuối trên mâm ngũ quả. Người miền Trung không chọn quả đu đủ vì phát âm vùng này nghe như “thù đủ”. Người miền Nam tránh cam vì cho rằng “quýt làm cam chịu” – oan sai cả năm ; kiêng quả lê vì sợ lê lết…

Món kiêng của người vùng cao

Theo nhà thơ Dương Thuấn – một người sinh ra và lớn lên ở vùng núi Tây Bắc, tục kiêng kỵ về món ăn với người vùng cao cũng phong phú , đa dạng và phía sau mỗi món kiêng đều có những tích cổ, những bí mật dòng tộc riêng.


Cá mè , trứng vịt lộn thường là những món người dân kiêng ăn vào đầu năm mới .

Với con người, chó là vật nuôi không chỉ trung thành mà còn rất tinh khôn. Vì vậy, nhiều dân tộc vùng cao không ăn thịt chó. Khi còn sống, Hòa thượng Thích Thanh Tú đã hé mở về quan niệm này rằng, đạo Phật không sát sinh và luôn trưởng dưỡng lòng từ bi. Có thể những người bán thịt chó phạm tội sát sinh nên đầu tháng họ đi chùa cầu xin trời Phật tha tội. Đi chùa thì phải nghỉ bán hàng vì thế họ đã nghĩ ra đầu năm, đầu tháng kiêng ăn thịt chó. Nhưng nghỉ mấy ngày đầu năm, đầu tháng thiệt hại tiền bạc. Để bù lại, họ tung tin cuối tháng ăn thịt chó sẽ giải được đen.

Dân Việt dễ tin, người nọ truyền tai người kia và cuối cùng trở thành quan niệm thường trực. Đây cũng là một cách lý giải, trong khi chưa có lý giải nào thuyết phục hơn, lý do này khiến không ít người tin, làm theo và thịt chó thành món kiêng kị những ngày đầu năm, đầu tháng.

Người dân tộc Tày, Nùng trong nhà có người mất chưa qua 120 ngày thì tết cũng như ngày bình thường kiêng ăn bánh gio. Vì khi đưa người chết vào quan tài, bao giờ họ cũng đốt thóc, đốt ngô thành gio, bỏ vào quan tài dày khoảng 20 cm sau đó mới để xác lên trên, đậy quan tài lại. Người Tày, Nùng quan niệm, nếu ăn bánh gio (tro) là không biết thương người đã mất và người ăn cũng bị đánh giá là không được dạy dỗ.

Vời người Tày, Nùng từ 28 tết đến hết 3 ngày Tết không bao giờ to tiếng với nhau. Trẻ con có hư cũng không được mắng chửi, chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng. Trâu có phá nương cũng không được đánh mà chỉ đuổi đi vì quan niệm nếu đánh người, đánh vật thì mình truyền hết sinh khí cho người đó, con vật đó. Ăn cái gì cũng không được ăn tục (ăn vừa phải – số lượng ít). Người Tày, Nùng cũng kiêng chuyện khách đến nhà mời không ăn, ngay cả no bụng cũng không được từ chối , không ăn nhiều thì ăn ít. Nếu khách không ăn, chủ nhà sẽ nghĩ khách không trọng tấm lòng của họ.

Trong 3 ngày tết của người Mông, đặc biệt là người Mông ở Mộc Châu , Sơn La – xứ rau vùng Tây Bắc - có tục lệ kiêng không ăn rau. Theo giải thích, trong cả năm trời, người Mông rất vất vả nên Tết không ải phải làm gì, chỉ ăn chơi, tận hưởng thành quả làm ra cả năm trời. Trong mâm cỗ của mình, người Mông chỉ bày các món được làm từ thịt lợn, tuyệt đối không có rau xanh. Trong 3 ngày này, người Mông không mua bán, không tiêu tiền, với tín ngưỡng giữ lại của cải, tiền bạc trong gia đình, phụ nữ không được cầm kim chỉ để khâu vá để có vày lành, váy đẹp mặc cả năm.

Ở Đại Từ, Thái Nguyên có tục kiêng cho người dưới ăn đầu gà, nhất là trong ngày Tết. Theo đó, người nào có vị trí quan trọng nhất, khách quan trọng nhất sẽ được gia chủ gắp cho cái đầu gà để thể hiện sự yêu mến, kính trọng. Nhiều người không biết lệ, nhận được sự “ưu ái” này thì phát hoảng nhưng không ăn thì cứ phải để trong bát, không dược bỏ ra.

Nhà thơ Dương Thuấn phân tích: “Người Việt có câu “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành” nhưng kiêng liệu có lành không thì chưa có trường hợp cụ thể nào chứng minh được tính đúng sai của những món ăn cần kiêng kỵ đó. Tuy nhiên, điều cần phải thừa nhận rằng, do kiệng kỵ sớm đã ăn vào tiềm thức của mỗi người dân Việt Nên kiêng được trước hết rất tốt cho tâm lý”.

“Năm mới là thời khắc quan trọng nhất trong năm và thường tạo dấu ấn lớn cho cả năm trời, vì vậy nhiều người quan niệm rằng các cụ đã kiêng thì mình không nên làm trái. Không ăn cái này sẽ có cái khác thay thế. Năm mới cứ ăn toàn những thứ tốt tinh thần phấn chấn thì sức khỏe tốt lên, làm ăn cũng theo đó mà thuận lợi, gia đình cũng hòa thuận, hạnh phúc hơn”, nhà thơ Dương Thuấn bày tỏ.

Theo Trí Thức Trẻ

Tin được quan tâm

Người sinh vào 3 năm này sẽ bị phạt đến 500.000 đồng và tạm dừng toàn bộ giao dịch ngân hàng nếu không làm lại CCCD

Từ nay đến hết năm 2025, những người sinh năm 2000, 1985 và 1965 sẽ lần lượt bước sang tuổi 25, 40 và 60 phải...
Kiến thức 3 ngày, 3 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng ngày Thứ Tư, 23 tháng 7, tức ngày 29 tháng 6 âm lịch?

Ngày 23 tháng 7 là thứ Tư, ngày 29 tháng 6 âm lịch. Sự kết hợp của thiên can và địa chi là năm Tỵ,...
Đời sống số 3 ngày, 16 giờ trước

Từ nay, những trường hợp này xây nhà sẽ không cần xin Giấy phép xây dựng

Theo quy định hiện hành, sẽ có một số trường hợp xây nhà không cần xin Giấy phép xây dựng, người dân cần biết để...
Kiến thức 3 ngày, 2 giờ trước

Một tấm gỗ này mua được căn chung cư: Quý như ‘vàng ròng’ đắt đỏ nhất hành tinh

Bởi giá cao ngất ngưởng nên những cây gỗ loại này đang bị khai thác một cách triệt, phải đứng trước nguy cơ bị tuyệt...
Kiến thức 3 ngày, 16 giờ trước

Người từ 60 tuổi không có lương hưu phải đáp ứng điều kiện gì mới được nhận tiền trợ cấp hàng tháng?

Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024, ngoài những người đủ điều kiện hưởng lương hưu và đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã...
Kiến thức 3 ngày, 21 giờ trước

Những con giáp nào may mắn ngày Thứ Tư, 23 tháng 7, tức ngày 29 tháng 6 âm lịch?

Ngày 23 tháng 7 là thứ Tư, ngày 29 tháng 6 âm lịch. Sự kết hợp năm Tỵ, tháng Quý Mùi và ngày Quý Hợi....
Đời sống số 3 ngày, 18 giờ trước

Tin cùng mục

Một món chuối của Việt Nam được xếp hạng 'ngon nhất thế giới', có gì mà khiến cả người dân lẫn du khách nước ngoài mê mệt?

Từ góc chợ miền Tây bình dị đến những bảng xếp hạng ẩm thực quốc tế danh giá, chuối nếp nướng của Việt Nam đã...
Địa chỉ ăn ngon 1 ngày trước

Cho một miếng thịt ba chỉ vào nồi cơm điện. Nửa tiếng sau, thịt thơm hơn cả thịt nướng, vừa dọn ra đã bán hết veo

Hầu hết mọi người đều kho thịt lợn khi ăn thịt ba chỉ, nhưng phương pháp mà chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn hôm nay...
Địa chỉ ăn ngon 6 ngày, 3 giờ trước

Dùng nước lạnh hay nước nóng để nấu cơm tốt hơn? Rất nhiều người đang làm sai

Nấu cơm theo cách này không chỉ tốt mà còn giúp cơm chín mềm, thơm hơn, có độ dẻo tự nhiên.
Địa chỉ ăn ngon 7 ngày, 22 giờ trước

Hóa ra bạn không cần phải cho dầu vào xào xơ mướp trước. Dưới đây là mẹo giúp mướp tươi ngon, mềm mà không bị thâm đen. Món này bổ dưỡng, thơm ngon

Mướp là "bảo bối dưỡng sinh" của người bình dân! Nó chứa đầy nước, như thể được tạo thành từ nước, ngọt thanh mát; giàu...

Cho coca vào kho với thịt ba chỉ có tác dụng gì?

Thịt kho tàu là một trong những món ăn cứng tôi thích nhất, cách làm và nguyên liệu của món thịt kho tàu Coca-Cola này...

Mùa hè nóng nực. Hãy bổ sung cho gia đình bạn ba loại cháo này để thanh nhiệt, giải nhiệt mùa hè nhé. Vừa bổ dưỡng, vừa ngon miệng, lại còn giúp bạn mát mẻ suốt mùa hè

Mùa hè đến, thời tiết nóng bức. Khả năng tiêu hóa của con người giảm sút, chán ăn và dễ bị mất nước. Lúc này,...

Tin mới cập nhật

Quy định mới 2026: Có phải không báo tìm việc, sẽ mất trợ cấp thất nghiệp?

Luật Việc làm 2025 (Luật số 74/2025/QH15) chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2026. Đáng chú ý, một trong những điểm thay đổi quan...
Tin trong ngày 29 phút trước

Người EQ thấp nhắn tin thường hay viết 5 chữ này, vừa kém duyên lại 'chặn' đường công danh

Người có EQ cao biết lựa lời khiến người khác thấy thoải mái, tôn trọng và dễ hợp tác. Ngược lại, người EQ thấp dù...
Kiến thức 29 phút trước

Sân vận động 40.000 chỗ lớn bậc nhất cả nước tại phường mang tên cổ hơn 1.400 năm ở TP đông dân thứ 2 Việt Nam

Nơi đây nổi bật với vai trò là một trung tâm quốc gia về hội nghị, thể thao và công nghệ.
Kiến thức 30 phút trước

Đem loại cây mọc dại về trồng trên đất khô cằn, người nông dân nhẹ nhàng thu 200 - 300 triệu đồng/năm

Mỗi hecta trồng loại cây này có thể đem lại 200 - 300 triệu đồng/năm, mức thu nhập cao hơn hẳn so với trồng ngô,...
Tin trong ngày 30 phút trước

Điểm chuẩn Trường Đại học Y Hà Nội năm 2025 theo dự đoán là bao nhiêu?

'Các ngành có điểm chuẩn từ 26 đổ xuống sẽ giảm nhiều hơn, có thể giảm gấp đôi. Còn từ 25 điểm đổ xuống có...
Tin trong ngày 30 phút trước

Từ nay, một loại đất bị biến thành đất ở sẽ bị phạt tới 400.000.000 đồng

Quy định này nhằm siết chặt quản lý đất đai, đặc biệt trong bối cảnh tình trạng chuyển đổi mục đích sử dụng đất trái...
Kiến thức 56 phút trước

Trời sinh đào hoa vượng! Con gái sinh vào các ngày này vừa giỏi giang, vừa khiến đàn ông mê như điếu đổ

Trong tử vi phương Đông, có những cô gái sinh ra đã sở hữu khí chất cuốn hút đặc biệt, dù không cần quá lộng...
Kiến thức 56 phút trước

Đặc biệt lưu ý: Thiếu loại giấy tờ này khi mua nhà, đất có thể khiến bạn 'mất trắng' tài sản

Mua nhà đất mà thiếu sổ đỏ hoặc không đăng ký sang tên sẽ khiến người mua mất quyền sở hữu hợp pháp, chịu thiệt...
Kiến thức 56 phút trước

Đây là ngành có điểm sàn cao nhất trường Đại học Xây dựng Hà Nội năm 2025

Trường Đại học Xây dựng Hà Nội đã công bố điểm sàn xét tuyển năm 2025. Năm nay, điểm sàn của trường dao động từ...
Tin trong ngày 56 phút trước

Ông xã Tóc Tiên có một hành động thực tế giữa tin đồn ly hôn

Tóc Tiên và Touliver gắn bó với nhau 1 thập kỷ, thời điểm gần đây cả hai liên tục vướng tin đồn rạn nứt.
Chuyện làng sao 57 phút trước