Danh mục

"Điểm danh" những món ăn "đại kỵ" trong dịp Tết và đầu năm

Thứ hai, 27/01/2014 14:21

Món ăn kiêng kỵ ngày Tết không biết có từ bao giờ nhưng vẫn chiếm vị trí quan trọng trong văn hóa tín ngưỡng của người dân.

Người ta làm theo lệ tục từ một lẽ rất đơn giản: “Có thờ có kiêng, có kiêng có lành”

Bắc – Trung – Nam đều kiêng kỵ

Nhà thơ, nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Dương Thuấn với vốn sống phong phú, nhìn nhận vấn đề kiêng kỵ dưới cái nhìn khá sắc bén: Kiêng kỵ xuất phát từ nhiều yếu tố, có thể do ăn cái gì đó xảy ra chuyện không vui nhiều lần, người xưa rút kinh nghiệm thành kiêng. Có thể ban đầu chỉ là sự kiêng kỵ của một người, một nhóm người nhưng sau đó trở thành ký ức của cả một cộng đồng, một dân tộc. Thậm chí, phần lớn không hiểu gì về nguồn gốc nhưng rồi họ cứ thế kiêng theo.


Cả ba miền Bắc – Trung – Nam đều kiêng mực vào những ngày đầu năm.

Cả ba miền Bắc – Trung – Nam đều kiêng ăn thịt chó, ăn mực vào những ngày đầu năm vì sợ “đen” cả năm, kiêng ăn thịt vịt vì sợ tán đàn cả năm kêu quạc quạc… Người miền Trung kiêng ăn trứng vịt lộn, cá mè,… vì sợ đen đủi, hãm tài. Người miền Nam kiêng ăn tôm vì sợ đi… giật lùi như tôm, công việc sang năm sẽ lùi chứ không tiến tới, không ăn cua vì sợ ngang như cua, con cái khó dạy, công việc cũng không tiến tới được…

Món kiêng kỵ nhiều khi chỉ dơn thuần xuất phát từ âm đọc chệch của mỗi vùng miền, như người miến Nam kiêng chuối vì có âm đọc chệch là chúi (chúc xuống chứ không tiến lên). Vì vậy bàn thờ ngày Tết, người miền Nam không bày chuối trên mâm ngũ quả. Người miền Trung không chọn quả đu đủ vì phát âm vùng này nghe như “thù đủ”. Người miền Nam tránh cam vì cho rằng “quýt làm cam chịu” – oan sai cả năm ; kiêng quả lê vì sợ lê lết…

Món kiêng của người vùng cao

Theo nhà thơ Dương Thuấn – một người sinh ra và lớn lên ở vùng núi Tây Bắc, tục kiêng kỵ về món ăn với người vùng cao cũng phong phú , đa dạng và phía sau mỗi món kiêng đều có những tích cổ, những bí mật dòng tộc riêng.


Cá mè , trứng vịt lộn thường là những món người dân kiêng ăn vào đầu năm mới .

Với con người, chó là vật nuôi không chỉ trung thành mà còn rất tinh khôn. Vì vậy, nhiều dân tộc vùng cao không ăn thịt chó. Khi còn sống, Hòa thượng Thích Thanh Tú đã hé mở về quan niệm này rằng, đạo Phật không sát sinh và luôn trưởng dưỡng lòng từ bi. Có thể những người bán thịt chó phạm tội sát sinh nên đầu tháng họ đi chùa cầu xin trời Phật tha tội. Đi chùa thì phải nghỉ bán hàng vì thế họ đã nghĩ ra đầu năm, đầu tháng kiêng ăn thịt chó. Nhưng nghỉ mấy ngày đầu năm, đầu tháng thiệt hại tiền bạc. Để bù lại, họ tung tin cuối tháng ăn thịt chó sẽ giải được đen.

Dân Việt dễ tin, người nọ truyền tai người kia và cuối cùng trở thành quan niệm thường trực. Đây cũng là một cách lý giải, trong khi chưa có lý giải nào thuyết phục hơn, lý do này khiến không ít người tin, làm theo và thịt chó thành món kiêng kị những ngày đầu năm, đầu tháng.

Người dân tộc Tày, Nùng trong nhà có người mất chưa qua 120 ngày thì tết cũng như ngày bình thường kiêng ăn bánh gio. Vì khi đưa người chết vào quan tài, bao giờ họ cũng đốt thóc, đốt ngô thành gio, bỏ vào quan tài dày khoảng 20 cm sau đó mới để xác lên trên, đậy quan tài lại. Người Tày, Nùng quan niệm, nếu ăn bánh gio (tro) là không biết thương người đã mất và người ăn cũng bị đánh giá là không được dạy dỗ.

Vời người Tày, Nùng từ 28 tết đến hết 3 ngày Tết không bao giờ to tiếng với nhau. Trẻ con có hư cũng không được mắng chửi, chỉ nhắc nhở nhẹ nhàng. Trâu có phá nương cũng không được đánh mà chỉ đuổi đi vì quan niệm nếu đánh người, đánh vật thì mình truyền hết sinh khí cho người đó, con vật đó. Ăn cái gì cũng không được ăn tục (ăn vừa phải – số lượng ít). Người Tày, Nùng cũng kiêng chuyện khách đến nhà mời không ăn, ngay cả no bụng cũng không được từ chối , không ăn nhiều thì ăn ít. Nếu khách không ăn, chủ nhà sẽ nghĩ khách không trọng tấm lòng của họ.

Trong 3 ngày tết của người Mông, đặc biệt là người Mông ở Mộc Châu , Sơn La – xứ rau vùng Tây Bắc - có tục lệ kiêng không ăn rau. Theo giải thích, trong cả năm trời, người Mông rất vất vả nên Tết không ải phải làm gì, chỉ ăn chơi, tận hưởng thành quả làm ra cả năm trời. Trong mâm cỗ của mình, người Mông chỉ bày các món được làm từ thịt lợn, tuyệt đối không có rau xanh. Trong 3 ngày này, người Mông không mua bán, không tiêu tiền, với tín ngưỡng giữ lại của cải, tiền bạc trong gia đình, phụ nữ không được cầm kim chỉ để khâu vá để có vày lành, váy đẹp mặc cả năm.

Ở Đại Từ, Thái Nguyên có tục kiêng cho người dưới ăn đầu gà, nhất là trong ngày Tết. Theo đó, người nào có vị trí quan trọng nhất, khách quan trọng nhất sẽ được gia chủ gắp cho cái đầu gà để thể hiện sự yêu mến, kính trọng. Nhiều người không biết lệ, nhận được sự “ưu ái” này thì phát hoảng nhưng không ăn thì cứ phải để trong bát, không dược bỏ ra.

Nhà thơ Dương Thuấn phân tích: “Người Việt có câu “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành” nhưng kiêng liệu có lành không thì chưa có trường hợp cụ thể nào chứng minh được tính đúng sai của những món ăn cần kiêng kỵ đó. Tuy nhiên, điều cần phải thừa nhận rằng, do kiệng kỵ sớm đã ăn vào tiềm thức của mỗi người dân Việt Nên kiêng được trước hết rất tốt cho tâm lý”.

“Năm mới là thời khắc quan trọng nhất trong năm và thường tạo dấu ấn lớn cho cả năm trời, vì vậy nhiều người quan niệm rằng các cụ đã kiêng thì mình không nên làm trái. Không ăn cái này sẽ có cái khác thay thế. Năm mới cứ ăn toàn những thứ tốt tinh thần phấn chấn thì sức khỏe tốt lên, làm ăn cũng theo đó mà thuận lợi, gia đình cũng hòa thuận, hạnh phúc hơn”, nhà thơ Dương Thuấn bày tỏ.

Theo Trí Thức Trẻ

Tin được quan tâm

Vì sao giới siêu giàu mua điện thoại lại ít chọn iPhone? Những tỷ phú giàu nhất thế giới hay dùng điện thoại gì?

iPhone từ lâu được xem là biểu tượng của đẳng cấp và công nghệ, với thiết kế sang trọng và hiệu năng mạnh mẽ. Tuy...
Xài gì 3 ngày, 23 giờ trước

Ngày mùng 1 tháng 6 âm lịch (nhuận) Ất Tỵ 2025, thắp hương vào khung giờ nào đẹp?

Thắp hương ngày mùng 1 tháng 6 âm lịch năm Ất Tỵ (2025), đặc biệt là tháng nhuận vào khung giờ này được coi là...
Làm sao 3 ngày, 5 giờ trước

Loài cá duy nhất trên thế giới có thể sống 5 năm không cần nước, xuất hiện từ cách đây 390 triệu năm

Loài cá này có hệ thống hô hấp tiến hóa cao, lấy oxy thẳng từ không khí giống những động vật trên cạn.
Kiến thức 3 ngày, 16 giờ trước

Những con giáp nào cần thận trọng Ngày 25 tháng 7 là thứ Sáu, ngày mùng 1 tháng 6 nhuận âm lịch

Sau Đại Nhiệt, nhiệt độ và độ ẩm sẽ hòa quyện, và đất sẽ trở thành trung tâm của sức mạnh. Thứ Sáu, ngày 25...
Đời sống số 2 ngày, 3 giờ trước

Thắp hương ngày mùng 1 chú ý: Không được đặt bình hoa ở bên trái, vì sao?

Nhà giàu không đặt bình hoa ở bên trái bàn thờ khi thắp hương, nhất là vào mùng 1, ngày rằm. Điều họ làm là...
Đời sống số 3 ngày, 15 giờ trước

Kể từ nay, chuyển đất vườn lên đất thổ cư người dân bắt buộc phải đóng khoản tiền này

Theo quy định mới nhất, khi chuyển đổi đất vườn lên đất thổ cư, người dân buộc sẽ phải đóng một số khoản tiền theo...
Kiến thức 3 ngày, 21 giờ trước

Tin cùng mục

Trứng trở nên cứng khi hấp? Đừng chỉ đổ nước, thêm 1 bước nhỏ, trứng sẽ mềm mịn không rỗ, bé nào cũng mê

Trứng là món ăn giàu dinh dưỡng trong gian bếp của mọi nhà. Từ luộc, chiên, kho đến hấp, mỗi cách chế biến lại mang...
Địa chỉ ăn ngon 18 phút trước

2 cách làm hạt nêm tại nhà vừa ngon vừa an toàn cho sức khỏe

Với những nguyên liệu quen thuộc, bạn hoàn toàn có thể tự tay làm ra loại hạt nêm thơm ngon, giúp món ăn thêm đậm...
Địa chỉ ăn ngon 21 giờ, 58 phút trước

Một món chuối của Việt Nam được xếp hạng 'ngon nhất thế giới', có gì mà khiến cả người dân lẫn du khách nước ngoài mê mệt?

Từ góc chợ miền Tây bình dị đến những bảng xếp hạng ẩm thực quốc tế danh giá, chuối nếp nướng của Việt Nam đã...
Địa chỉ ăn ngon 3 ngày, 2 giờ trước

Cho một miếng thịt ba chỉ vào nồi cơm điện. Nửa tiếng sau, thịt thơm hơn cả thịt nướng, vừa dọn ra đã bán hết veo

Hầu hết mọi người đều kho thịt lợn khi ăn thịt ba chỉ, nhưng phương pháp mà chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn hôm nay...

Dùng nước lạnh hay nước nóng để nấu cơm tốt hơn? Rất nhiều người đang làm sai

Nấu cơm theo cách này không chỉ tốt mà còn giúp cơm chín mềm, thơm hơn, có độ dẻo tự nhiên.

Hóa ra bạn không cần phải cho dầu vào xào xơ mướp trước. Dưới đây là mẹo giúp mướp tươi ngon, mềm mà không bị thâm đen. Món này bổ dưỡng, thơm ngon

Mướp là "bảo bối dưỡng sinh" của người bình dân! Nó chứa đầy nước, như thể được tạo thành từ nước, ngọt thanh mát; giàu...

Tin mới cập nhật

9 hành vi bị nghiêm cấm đối với thẻ CCCD theo quy định mới nhất, vi phạm có thể bị phạt đến 6.000.000 đồng

Luật Căn cước 2023 đã quy định 9 hành vi bị nghiêm cấm liên quan đến thẻ căn cước.
Tin trong ngày 1 phút trước

Tăng gấp đôi lương cơ bản cho người lao động cả nước từ 1/7/2025, có đúng không?

Nhiều thông tin lan truyền rằng từ 1/7/2025 sẽ tăng gấp đôi lương cơ bản, vậy điều này có đúng hay không?
Kiến thức 1 phút trước

Trợ cấp 3 - 6 triệu đồng/tháng từ 1/7 cho người tham gia BHYT đủ 5 năm liên tục, có đúng không?

Thông tin việc tham gia BHYT đủ 5 năm liên tục sẽ được nhận tiền trợ cấp 3 - 6 triệu đồng/tháng, thực hư ra...
Kiến thức 5 phút trước

THCS Nguyễn Văn Huyên: Ngọn Lửa Tri Ân Thắp Sáng Ước Mơ Trong Lễ Kỷ Niệm 78 Năm Ngày Thương Binh - Liệt Sĩ

Trong không khí trang nghiêm và xúc động, thầy và trò Trường THCS Nguyễn Văn Huyên đã cùng Đảng ủy, HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ...
Kiến thức 12 phút trước

Từ nay, chuyển đất vườn lên đất thổ cư người dân bắt buộc phải đóng 4 khoản tiền này

Khi chuyển đổi đất vườn lên đất thổ cư, người dân sẽ phải đóng một số khoản tiền theo quy định. Mức đóng cụ thể...
Kiến thức 16 phút trước

Đàn ông, phụ nữ càng nhiều lông ở 'chỗ này' càng sống thọ, tiếc là nhiều người không biết

Trong nhân tướng học, lông mày dài, tai to hay mũi cao không chỉ là nét phúc tướng mà còn là dấu hiệu của sức...
Chăm sóc sức khỏe 25 phút trước

24 công việc đặc thù thuộc lĩnh vực khai thác hầm lò sẽ được nghỉ hưu sớm 10 năm mà không giảm lương hưu

Theo quy định mới của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2024 và Nghị định số 158/2025/NĐ-CP, 24 nhóm nghề, công việc đặc thù...
Dòng sự kiện 30 phút trước

Năm 2025, Chủ tịch xã có được tịch thu phương tiện vi phạm giao thông theo Nghị định mới không?

Theo quy định tại Nghị định 168/2024, với hành vi vi phạm giao thông, Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền phạt tiền đến...
Tin trong ngày 33 phút trước

Từ bây giờ, có được xây nhà cấp 4 trên đất nông nghiệp không?

Người sử dụng đất cần tuân thủ nghiêm túc quy định pháp luật về đất đai và xây dựng để tránh đối diện những hậu...
Kiến thức 37 phút trước

Nam diễn viên Đất phương Nam: Ở phòng trọ 15m2, ly hôn chóng vánh ở tuổi 41

Sau 2 lần đổ vỡ tình cảm, nam diễn viên giờ lại sống cảnh một mình buồn tủi, bán vé số mưu sinh.
Chuyện làng sao 38 phút trước